ممکن است بارها به این فکر کرده باشید که فرمان خودرو چگونه وسیله نقلیه را کنترل می کند. اولین چیزی که باید در این مورد بدانید آن است که فرمان های خودروهای مدرن به دو دسته کلی فرمان الکتریکی و فرمان هیدرولیک خودرو تقسیم می شوند.
مکانیزم فرمان هیدرولیک دقیقا مانند مکانیزم فرمان ساده اتومبیل می باشد و فقط تجهیزاتی جهت تقویت نیروی فرمان، به سیستم اضافه شده اند، تقویت نیروی فرمان دهی باعث می شود تا راننده با نیروی کمتری فرمان را بپیچاند یعنی سیستم هیدرولیک فرمان با نیروی هیدرولیک، جهت پیچاندن غربیلک فرمان، به راننده کمک می کند.
نحوه ی عملکرد سیستم فرمان هیدرولیک خودرو
برای تأمین نیروی لازم جهت چرخش چرخ‌ها توسط فرمان یک پمپ هیدرولیک در خودروها وجود دارد. این پمپ هیدرولیک خودرو از پره‌هایی برگشت‌پذیر تشکیل شده‌اند که در یک محفظه بیضی‌شکل دوران می‌کنند. به قسمت داخلی پمپ هیدرولیک «روتور» گفته می‌شود که پره‌های چرخنده را در داخل خود جای داده‌است. نیروی لازم برای چرخش این پره‌ها داخل پمپ هیدرولیک خودرو از طریق چرخش موتور خودرو تأمین می‌شود و به وسیله یک تسمه به پمپ هیدرولیک خودرو منتقل می‌شود. این تسمه به‌طور معمول در خودروهای متفاوت چندین پمپ و قطعه مختلف را به چرخش درمی‌آورند که معمولاً این قطعات شامل پمپ هیدرولیک، واترپمپ و دینام خودرو است.
زمانی‌که پمپ هیدرولیک خودرو در حالت چرخیدن است، روغن هیدرولیک از لوله‌های ورودی پمپ با کمک فشار به سمت خروجی پمپ هدایت شده و عملاً با نیرویی که به فرمان وارد می‌شود مجراهای عبور روغن را باز و بسته می‌کند. این مجراها روغن را وارد سیلندر کرده و روغن تحت فشار پیستون‌های داخل سیلندر به حرکت در می‌آید. فشار وارد شده به مدار روغن در سیستم هیدرولیک بخش عمده نیروی لازم برای فرمان دادن به چرخ‌ها در خودرو را تأمین می‌کند و باعث می‌شود تا وجود سیستم هیدرولیک فرمان باعث روان‌تر شدن فرمان‌پذیری چرخ‌ها توسط راننده شود.
انواع فرمان هیدرولیک چیست؟
انواع فرمان‌های هیدرولیکی شامل فرمان هیدرولیکی اره‌ای، فرمان ساچمه‌ای هیدرولیکی، فرمان هیدرولیکی از نوع میله‌بندی و پمپ پزه‌ای فرمان هیدرولیکی هستند. مدل‌های مختلف از فرمان هیدرولیکی، امروزه در خودروهای مختلف استفاده می‌شوند. جالب است بدانید که علاوه‌بر سیستم هیدرولیک فرمان در خودروهای جدید از نوعی سیستم فرمان برقی نیز استفاده می‌شود که کمک شایان توجهی به چرخش نرم‌تر و راحت‌تر چرخ‌های خودرو دارد.
جدااز این که چند مدل فرمان هیدرولیک در خودروهای مختلف وجود دارد، بدانید که اساس کار تمامی آن‌ها یکسان است. در تمامی فرمان‌های هیدرولیک خودروهای مختلف یک کار انجام می‌شود و آن هم استفاده از نیروی فشار روغن برای چرخش آسان‌تر چرخ‌های خودرو است.
اکثر فرمان‌های هیدرولیک در خودروهای مختلف همان فرمان ساده خودرو است که یک تقویت کننده نیرو به آن اضافه شده‌است. تقویت کننده یا همان بوستر از یک سیلندر و پیستون هیدرولیکی تشکیل شده‌است که در جعبه فرمان تعبیه می‌شود.
قطعات تشکیل‌دهنده فرمان هیدرولیک چیست؟
قطعات تشکیل‌دهنده سیستم فرمان هیدرولیک در خودروها به‌طور معمول شامل موارد زیر هستند:
- شیر هیدرولیک
- تسمه هیدرولیک فرمان
- جک هیدرولیک دوطرفه در سیستم فرمان
- روغن هیدرولیک
- شیلنگ‌ها و لوله‌های رفت و برگشت روغن هیدرولیک در مدار سیستم
- پمپ هیدرولیک خودرو
- مخزن روغن هیدرولیک
- اجزای فرمان هیدرولیک
در مورد قطعات سیستم هیدرولیک باید بدانید که برخی از این قطعات در دسترس شما قرار دارند و بایستی به‌صورت دوره‌ای سرویس یا نگهداری‌های لازم از آن‌ها را انجام دهید و برخی از آن‌ها نیز حتما توسط متخصصین سرویس می‌شوند.
پمپ هیدرولیک چیست؟
پمپ هیدرولیک درواقع یکی از قطعات سیستم هیدرولیک خودرو است و بدون این پمپ، فرمان به‌راحتی نمی‌چرخد. با هربار چرخاندن فرمان، پمپ هیدرولیک روغن موجود را تحت فشار به قسمت هیدرولیک فرمان انتقال می‌دهد و از آن‌جایی که فرمان از طریق میله فرمان به چرخ‌دنده چرخ‌ها متصل است، به‌راحتی فرمان می‌چرخد و رانندگی آسان‌تری خواهید داشت.
روغن هیدرولیک
روغن هیدرولیک مانند روغن های دیگر از اختلاط روغن پایه و مواد افزودنی تولید می شود که می تواند با توجه به نوع روغن پایه و مواد افزودنی، کاربردهای مختلفی در سیستم های گوناگون داشته باشد.
وظایفی که از یک روغن هیدرولیک انتظار می رود، روان‌کاری، انتقال نیرو، کاهش اصطکاک و سایش، محافظت از زنگ‌زدگی اجزای سیستم و سازگاری با تمام اجزای سیستم است.
روغن‌های هیدرولیک به‌شدت به آلودگی هایی که وارد آن‌ها می شوند حساس بوده و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آن‌ها در اثر آلودگی و ایجاد شرایط سخت کاری تغییر می‌کند.
عمر مفید روغن پمپ هیدرولیک
بیشتر افراد بر این باورند که روغن هیدرولیک نیز باید همچون روغن موتور، زمان و یا کیلومتر کارکرد مشخصی داشته باشد، در حالی‌که این موضوع در روغن‌های صنعتی و به خصوص روغن هیدرولیک به تنوع تجهیزات، شرایط گوناگون کارکرد و نوع کاری که روغن در سیستم انجام می‌دهد بستگی دارد، از این رو نمی توان برای تمام انواع روغن‌های هیدرولیک مورد استفاده در خودروهای مختلف زمان کارکرد یکسانی را تعریف نمود و آن را مبنای کار سیستم قرار داد.
روغن های هیدرولیک عموما دارای افزودنی‌هایی هستند که تجهیزات هیدرولیک را در مقابل سایش، خوردگی و اصطکاک محافظت می‌کنند. افرودنی‌های این نوع روغن معمولا چندمنظوره بوده و میزان آن‌ها در روغن هیدرولیک نباید به هر دلیلی کاهش یابد. تغییر در وضعیت روغن هیدرولیک به واسطه تیره شدن یا مات شدن ظاهری رنگ آن، استشمام بوی سوختگی از روغن، تغییرات در گرانروی یا ویسکوزیته و همچنین کف کردن آن قابل تشخیص است.
اما بر اساس توصیه شرکت سازنده و کارشناسان خودرو، این سیال پس از هر ۱۲۰ هزار کیلومتر پیمایش خودرو باید به طور کامل تعویض گردد.
دلایل خرابی سیستم هیدرولیک خودرو چیست ؟
١– استفاده از قطعات غیرفابریک
یکی از دلایل رایج که در سیستم هیدرولیک خودروهای مختلف می‌تواند خرابی‌هایی را به بار آورد را می‌توان استفاده از قطعات نامرغوب مانند تسمه یا قطعات داخلی سیستم هیدرولیک دانست. این قطعات نامرغوب علاوه‌بر عدم کارکرد صحیح سیستم هیدرولیک باعث خرابی قطعات دیگر و افزایش بسیار زیاد هزینه‌ها خواهند شد بنابراین بهتر است برای تعمیر سیستم هیدرولیک فرمان خودروی خود به کارشناسان متخصص مراجعه کرده و از قطعات استاندارد و تائید شده در سیستم هیدرولیک خود استفاده کنید.
برخی از آسیب‌های این سیستم می‌تواند قسمت‌های دیگر خود را نیز درگیر کند. برای مثال در پژو 206 روغن‌های پرفشار سیستم هیدرولیک از روی قسمت‌های بالایی عبور می‌کنند که در صورت خرابی و نشت روغن می‌تواند باعث آتش‌سوزی در این خودرو شود؛ بنابراین بهتر است از قطعات استاندارد و تائید شده استفاده کنید.
٢- مشکلات روغن هیدرولیک
در سیستم هیدرولیک میزان روغن موجود در مدار و همچنین کیفیت آن از اهمیت بسیار ویژه‌ای برخوردار است. درصورتی‌که از روغن هیدرولیک با کیفیت بالا استفاده نکنید یا در دوره‌های تعیین شده این روغن تعویض نشود، احتمال خراب شدن پمپ هیدرولیک خودرو، کاسه‌نمدهای سیستم هیدرولیک و شیر هیدرولیک جک دوطرفه هیدرولیک به‌وجود خواهد آمد.
در صورت خرابی این قطعات به احتمال زیاد با نشت روغن هیدرولیک و پایین آمدن سطح روغن هیدرولیک در سیستم هیدرولیکی خودرو روبرو خواهید شد که می‌تواند برای این سیستم آسیب‌های جدی را به دنبال داشته باشد. برای جلوگیری از پیش آمدن این مسائل بهتر است سرویس روغن هیدرولیک خودرو را جدی بگیرید و در انتخاب روغن هیدرولیک نیز وسواس کافی به خرج دهید.
٣- استفاده از رینگ و لاستیک اسپرت با سایزهای غیراستاندارد
استفاده از رینگ و لاستیک غیراستاندارد و غیر از اصول تعیین شده برای هر خودرو می‌تواند باعث افزایش فشار بر روی دستگاه‌های مختلف خودرو از جمله سیستم هیدرولیک فرمان خودرو شود. این نوع از رینگ لاستیک‌ها که در عموم مردم به‌عنوان رینگ و لاستیک اسپرت شناخته می‌شود می‌تواند باعث بر هم خوردن زاویه‌های پنج‌گانه جلوبندی و فشار مضاعف بر سیستم هیدرولیک برای چرخاندن چرخ‌ها شده و همچنین سیستم تعلیق و جلوبندی را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
بنابراین سعی کنید سایز رینگ‌های خود را تغییر ندهید و از استانداردهای تعیین شده توسط کمپانی خودروسازی تبعیت کنید تا دچار مشکلات بعدی در سیستم هیدرولیک فرمان و همچنین سیستم تعلیق و جلوبندی خودرو نشوید.
علائم خرابی سیستم هیدرولیک خودرو کدام است؟
اگر سیستم هیدرولیک خودروی شما دچار مشکل شود علائم و نشانه‌هایی دارد که برای تشخیص زودهنگام بهتر است آن‌ها را بشناسید. برخی علائم خرابی سیستم هیدرولیک فرمان خودرو شامل نشانه‌های زیر می‌شود:
1.روغن‌ریزی در هر یک از قسمت‌های سیستم هیدرولیک خودرو
روغن‌ریزی یا نشت روغن باعث کاهش سطح روغن در سیستم هیدرولیک خواهد شد که می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به این سیستم تحمیل کند؛ بنابراین دقت داشته باشید که روغن‌ریزی یا نشت روغن در اطراف مخزن یا شیلنگ‌های هیدرولیک، سوئیچ الکترونیکی لوله فشار قوی، پمپ هیدرولیک خودرو، شیر هیدرولیک و جک دوطرفه می‌تواند از اهمیت بسیار زیادی برخوردار باشد. بنابراین درصورتی‌که این نوع نشتی‌ها را در خودرو مشاهده کردید بهتر است در اولین فرصت به تعمیرگاه مراجعه کنید.
2.ایجاد صدای اضافه هنگام چرخاندن فرمان
درزمانی‌که شما چرخ‌های خودرو را توسط فرمان می‌چرخانید نباید هیچ‌گونه صدای اضافه شامل صدای تسمه یا صداهای دیگر از سیستم هیدرولیک شنیده شود. درصورتی‌که برخی از قطعات این سیستم خراب شده یا در حال خراب شدن است، پیش از آسیب دیدگی جدی آن‌ها را توسط یک کارشناس تست و در صورت نیاز تعمیر کنید.
3.سفت شدن فرمان خودرو
سیستم هیدرولیک خودرو از زمان استارت به کار افتاده و فعال است؛ بهتر است درصورتی‌که در زمان روشن بودن خودرو فرمان ماشینتان سفت است به تعمیرگاه مراجعه کنید؛ چراکه به احتمال زیاد سیستم هیدرولیک فرمان به خوبی عمل نمی‌کند.
4.کم شدن سطح روغن هیدرولیک
یکی دیگر از نشانه‌های خرابی سیستم هیدرولیک که مربوط به نشت در قطعات مختلف می‌باشد را می‌توان کم شدن سطح روغن هیدرولیک در مدار سیستم هیدرولیک خودرو دانست.
مزایای فرمان هیدرولیکی نسبت به فرمان مکانیکی
- سهولت رانندگی و کاهش خستگی راننده
- کارکرد فرمان هنگام قطع سیستم هیدرولیک
- عدم انحراف خودرو هنگام عبور از موانع
- قابلیت ایمنی بالا در سرعتهای بالا
- کاهش اثر تیزی فرمان
- افزایش قابل ملاحظه عمر موثر کلیه قطعات سیستم فرمان
- ارزش افزوده معادل بهنگام فروش خودرو
سخن آخر
در یک سیستم فرمان هیدرولیک با چرخاندن فرمان، دنده را به کمک دنده پنیون میل به حرکت در می آورید وپیستون متصل به میل دنده به کمک روغن پر فشار هیدرولیک به حرکت میل دنده کمک می کند، این فشار توسط پمپ هیدرولیک ایجاد می شود.
