گاز کولر برخلاف روغن موتور یا آب ماشین، مصرف نمی‌شود؛ به‌عبارت دیگر در حالت عادی نیازی به تعویض یا شارژ گاز کولر وجود ندارد سیال مبرد در سیکل تبرید مدام به‌چرخش درمی‌آید و بین قطعات مختلف از کمپرسور تا اواپراتور حرکت می‌کند.
کم شدن گاز کولر خودرو، نشان از بروز یک نوع نقص در عملکرد سیستم تهویه مطبوع است. این نقص چیزی جز نشتی در یکی از بخش‌های سیکل تبرید کولر نیست. نشتی ممکن است در محل اتصالات، لوله‌ها یا قطعات سیستم تهویه مطبوع رخ دهد. دلایل زیادی می‌توانند باعث عملکرد نامناسب کولر شوند؛ اما کم شدن گاز کولر ماشین یکی از رایج‌ترین و اصلی‌ترین دلایل آن است و معمولاً بعد از هر دوره 3-4 ساله اتفاق می‌افتد.
کم شدن گاز کولر ماشین دارای نشانه ها و علائم مختلفی است. آگاهی از این نشانه ها کمک می کند تا هر چه زود تر نسبت به شارژ مجدد گاز کولر ماشین اقدام کرد. اگر شما هم حس می کنید که گاز کولر ماشین کم شده و به خوبی باد خنک نمی دهد، توصیه می کنیم با ما همراه شوید.در این متن به پرسش چگونه بفهمیم گاز کولر ماشین کم شده، پاسخ خواهیم داد و شما را با علائم کاهش گاز کولر خودرو آشنا میکنیم.
چگونه بفهمیم گاز کولر ماشین کاهش یافته؟
1. کم شدن توان خنک کنندگی کولر:
کم شدن توان خنک کنندگی کولر رایج ترین علامت کاهش گاز کولر خودرو است. کم شدن زیاد قدرت و توان سرمایشی سیستم خنک کننده، از علائم نبود گاز کولر ماشین به حساب می آید. فرآیند ایجاد سرمایش و هوای خنک کولر ماشین به کمک فشرده سازی و متراکم نمودن ماده مبرد، به کمک کمپرسور انجام می شود. در نهایت این مسئله هوای خنک و مطبوع در کابین ماشین انتشار می یابد. کاهش میزان گاز مبرد، در تولید سرمایش اختلال ایجاد کرده و کاهش توان سرمایشی و برودتی کولر را در پی خواهد داشت.
2. وارد شدن ضربه به بدنه:
وارد شدن ضربه به بدنه و ساختار سیستم خنک کننده از دلایل دیگر کم شدن گاز کولر ماشین است. ضربه خوردن بدنه کولر باعث جدا شدن لوله های انتقال گاز مبرد شده و جدا شدن قطعات این سیستم را در پی دارد. همچنین، وارد شدن ضربه به کولر ماشین، معیوب شدن و شکستگی اجزا و قطعات سیستم خنک کننده ماشین را همراه خود می آورد. به منظور جلوگیری از این مشکلات، باید از اعمال هر نوع ضربه و فشار به بدنه کولر ماشین جلوگیری نمود.
3. فرسودگی لوله های کندانسور:
از عوامل دیگری که سبب کاهش گاز کولر می شود، خوردگی و فرسودگی لوله های کندانسور دستگاه می باشد. کندانسور از اجزای مهم سیکل تبرید سیستم خنک کننده اتومبیل است. ماده مبرد بعد از فشرده و متراکم شدن در قسمت کمپرسور، به کندانسور وارد گشته و در این بخش به حالت مایع تغییر پیدا می کند. به جهت انتقال سرما و برودت، لوله های کندانسور کولر ماشین بسیار نازک طراحی و تولید می گردند.
تاثیر و نفوذ عوامل خورنده و محیطی بر روی سطح لوله ها، به تدریج پوسیدگی و خوردگی و آن ها را به ارمغان می آورد. همچنین، آلودگی ها و آلاینده های موجود در هوا، فرآیند فرسایش و خوردگی لوله های کندانسور کولر را سرعت می بخشد.
4.بروز نشتی در سیستم خنک کننده:
بروز نشتی در قسمتی از سیستم خنک کننده، از دیگر نشانه های کاهش گاز کولر ماشین تلقی می شود. احتمال بروز نشتی در بیشتر قطعات سیستم مثل کاسه نمد مربوط به کمپرسور، کندانسور، اواپراتور، لوله و اتصالات کولر ماشین وجود دارد.از مهم ترین علل ایجاد نشتی در بدنه و ساختار کولر ماشین می توان به نفوذ عوامل خورنده و استهلاک، فرسودگی و پوسیدگی لوله های منتقل کننده ماده مبرد و کیفیت پایین لوله های سیستم اشاره کرد. در صورت بروز هر کدام از علائم ذکر شده باید نسبت به شارژ مجدد گاز کولر اقدام نمود
همیشه احتمال از دست دادن ناگهانی فریون وجود دارد. اگر نشتی در اتصالات، شیلنگ یا قسمتهای دیگر وجود داشته باشد، فریون می تواند خیلی سریعتر از بین برود. گاهی اوقات، از هر جایی که نشتی وجود دارد، متوجه ابری سفید رنگ خواهید شد و با از دست دادن فشار، صدای خش خش را می شنوید.
اگر برخی از بررسی های اولیه AC را انجام دهید، ممکن است متوجه شوید که سیستم ضعیف است. برای اطمینان ،گیج های منیفولد را به پورت های پایین و بالا وصل کنید.با خواندن گیج ها با موتور خاموش شروع کنید. با روشن بودن موتور و تهویه مطبوع در بالا، سمت پایین ممکن است بین 35 تا 40 psi نشان دهد، در حالی که سمت بالا بین 200 تا 350 psi ثبت می شود. اگر چیزی کمتر از این دریافت کنید، سیستم به فریون نیاز دارد.
5. بوی بد هوای ورودی از دریچه‌های کولر:
اگر آب به‌داخل سیکل تبرید نفوذ کند، این احتمال وجود دارد که در گذر زمان کپک بزند. به‌این ترتیب بوی نامطبوعی از دریچه‌های کولر به‌داخل کابین ماشین انتقال پیدا می‌کند. هرچند این اتفاق هم به‌ندرت رخ می‌دهد؛ اما به‌هرحال باید حتما نسبت به‌این موضوع نیز حساس باشید؛ چراکه نشانه‌ای از تمام شدن گاز کولر ماشین به‌حساب می‌آید
علت کاهش گاز کولر ماشین:
از مهم ترین و اصلی ترین علائم کاهش گاز کولر ماشین، می توان به بروز نشتی در بخش های گوناگون سیستم خنک کننده اشاره کرد. معیوب شدن و فرسودگی اجزا، سوراخ شدن لوله ها و اتصالات و فرسودگی لوله های قسمت کندانسور و اواپراتور کولر، ممکن است باعث بروز نشتی در سیستم خنک کننده گردد. بازم به ذکر است که در صورت کم شدن میزان گاز مبرد کولر، تفاوت دمایی محسوسی در بین دریچه ها ایجاد می‌گردد. بر این اساس، دریچه طرف شاگرد هوای گرم تری توزیع می کند، برخلاف دریچه سمت راننده.
دلایل مهم نشت گاز کولر خودرو چیست؟
1. نشتی شلنگ رادیاتور
شیلنگ های رادیاتور برای انتقال مایع خنک کننده مورد استفاده قرار می گیرند. آنها به صورت منحنی های خاص قالب گیری می شوند تا فضای زیر کاپوت را متناسب کنند. این شیلنگ ها در اکثر موارد از اتیلن پروپیلن (EPDM) ساخته می شوند. در حالی که این ماده در برابر گرما، مواد شیمیایی و آب داغ مقاوم است، از آسیب مصون نیست. پس از سال ها استفاده، شیلنگ های لاستیکی در حال ترک خوردن و شکستن هستند.در ابتدا، ممکن است شیلنگی را ببینید که مقدار کمی مایع را ترشح می کند. اگر فوراً آن را تعمیر نکنید، شیلنگ می تواند منفجر شود و موتور شما بدون مایع خنک کننده باقی بماند و مشکلات بزرگی ایجاد شود.
2. شل یا ضعیف شدن گیره شلنگ رادیاتور
گیره ها وظیفه نگه داشتن شیلنگ های رادیاتور را بر عهده دارند. این گیره ها می توانند به اشکال مختلف باشند، درهر صورت، وقتی گیره فرسوده شود، شیلنگ نشتی دارد.
3. نشتی ترموستات
نشت مایع خنک کننده معمولاً در اطراف محفظه ترموستات رخ می دهد زیرا درزگیر ترک می خورد. این معمولاً فقط به این دلیل رخ می دهد که مهر و موم قدیمی و فرسوده است.وقتی این اتفاق می افتد، موتور شروع به گرم شدن بیش از حد می کند. اگر آن را بدون تعمیر رها کنید، ممکن است آسیب جدی به موتور وارد کنید.
4. نشتی واشر منیفولد ورودی
منیفولد ورودی وظیفه توزیع هوا به سیلندرها را برعهده دارد. برخی از خودروها منیفولد آب خنک دارند، بنابراین مستعد نشتی است، به خصوص اگر واشر خراب شود.با نشتی، بوی مایع خنک‌کننده را حس می‌کنید و احتمالاً مقداری بخار خواهید دید. همچنین ممکن است خنک کننده زیر خودرو جمع شود و با ادامه خراب شدن واشر، نشت بیشتری وجود داشته باشد.
5. آسیب دیدن رادیاتور یا درپوش رادیاتور
به نظر می رسد درپوش رادیاتور با توجه به کوچک بودن آن مشکلی ایجاد نمی کند. اما این بخش کوچک کار بزرگی دارد زیرا باید سیال تحت فشار را درسیستم خنک کننده نگه دارد. اگر مهر و موم درپوش کثیف یا خراب شود، مایع ممکن است به بیرون نشت کند.علاوه بر این، رادیاتور ماشین تنش های زیادی را از دما و رطوبت شدید تحمل می کند. در نهایت، شروع به خوردگی می کند. اگر مایع از رادیاتور نشت کند، احتمال زیادی وجود دارد که سوراخی باعث این مشکل شده باشد.
6.وجود رطوبت در هوا
وجود رطوبت در هوا از شایع ترین علت نشت گاز سیستم خنک کننده ماشین است. خرابی یا معیوب شدن قسمت هایی از سیستم خنک کننده مثل شیلنگ، لوله و اتصالات، زمینه مناسب به منظور نفوذ رطوبت به درون سیستم را فراهم می کند. رطوبت با ماده مبرد کولر واکنش نشان می دهد که نتیجه ی آن، تولید یک اسید مخرب و خورنده است. جریان یافتن این ماده خورنده در لوله های منتقل کننده، سوراخ شدن اتصالات و متعاقب آن، نشت گاز خنک کننده را در پی خواهد داشت. همچنین، اسید خورنده می تواند سبب آسیب دیدن و خرابی اجزای دیگر کولر خودرو گردد.
چگونه باید فهمید گاز کولر ماشین به اتمام رسیده است؟
در صورت مشاهده ی نشانه های کاهش گاز کولر ماشین باید اقدامات لازم به منظور رفع ایراد ایجاد شده به عمل آورد. با این وجود، با در نظر داشتن نکات و اصولی می توان از کاهش گاز کولر اتومبیل اطمینان پیدا کرد. از ساده ترین راهکارها در این زمینه می توان به بررسی میزان سرمایش سیستم خنک کننده اشاره کرد. بدین منظور، توان و قدرت خنک کنندگی کولر باید بهینه و اندازه باشد. همچنین، در زمان انجام فرآیند سرمایش، نباید هیچ صدای مزاحم، اضافی و آزاردهنده از سیستم خنک کننده خودرو تولید گردد.
برای سنجیدن میزان برودت کولر در آغاز ماشین را در مکانی دارای سایه بگذارید. سپس کولر خودرو را روشن نموده و اجازه دهید برای دقایقی در همین وضع به کار خود ادامه دهد. در ادامه به کمک یک دماسنج، دمای درون اتاقک خودرو را اندازه گیری نمایید. اگر بعد از سنجش، دمای داخل اتاقک در محدوده صفر تا ۴ درجه سانتیگراد قرار گرفت، این امر حاکی از سلامت کولر و کافی بودن گاز مبرد سیستم است.
نکته: اگر بعد از راه اندازی کولر، هوای گرم در درون کابین توزیع گردد، احتمالا ترموستات ماشین دچار نقص فنی گشته است. همچنین، کثیف بودن فیلتر تصفیه ی هوای کولر، باعث کم شدن توان برودتی سیستم می گردد.
4 روش نشت یابی گاز کولر خودرو
چند شیوه ی مختلف به منظور نشت یابی گاز کولر ماشین وجود داشته که در ادامه به شرح هر یک از آنها خواهیم پرداخت. البته لازم به ذکر است که این فرآیند‌ها یعنی نشت‌یابی، رفع مشکل و شارژ مجدد گاز ماشین، کارهایی تخصصی می باشند که باید به وسیله ی افراد متخصص و حرفه‌ای انجام شوند.
1. استفاده از لامپ فرابنفش:
در بیشتر موارد زمان تولید گازهای مبرد در کارخانه، آنها را با یک رنگ قابل تشخیص ترکیب می‌کنند. این رنگ در زیر نور فرابنفش به آسانی تعیین می شود و به همین خاطر میتوان با کمک یک لامپ فرابنفش به آسانی نشتی گاز کولر ماشین را تشخیص داد.
2. به کمک شناساگر الکترونیکی:
شناساگر الکترونیکی قطعه‌ای می باشد که از ابزارآلات تخصصی تعمیرکاران محسوب می شود که اصطلاحاً به آن اسنیفر یا بوکننده نیز گفته می شود. با استفاده از این ابزار که قدرت تشخیص بوی گازهای هالوژنه دارد به راحتی میتوان کوچک‌ترین نشتی‌ها را پیدا کرد.
3. به کمک گاز نیتروژن:
در این روش پس از خالی شدن گاز کولر ماشین به طور کامل، با استفاده از گاز نیتروژن، کولر را پر می کنند. از این راه نقاط دارای نشتی و سوراخ با صدای هیس مانندی که ناشی از خروج گاز هیدروژن است مشخص خواهد شد.
4.استفاده از عامل تشخیص نشتی:
در این شیوه از یک محلول مخصوص که یک عامل تشخیص نشتی دارد استفاده می‌شود. با اسپری کردن این محلول بر روی سیستم کولر ماشین، نقاطی که دارای نشتی باشند شروع به کف کردن می کنند و از این راه محل‌های نشت گاز مشخص می شود. توجه داشته باشید که کاربرد این روش در نشتی‌های تقریباً بزرگ و در نقاط قابل دسترس می باشد.
شارژ مجدد گاز و رفع نشتی گاز کولر:
به منظور شارژ گاز کولر دو وضعیت وجود دارد، یک حالت مربوط به زمانی بوده که گاز کاملاً خالی شده است و حالت دوم در هنگامی پیش می‌آید که گاز کاملاً خالی نشده است بلکه تنها کمبود گاز وجود دارد. برای شارژ مجدد گاز در این دو حالت تفاوت‌های اندکی وجود دارد به این شکل که:
اگر کولر کاملاً فاقد گاز می باشد، برای شارژ مجدد ابتدا باید سیستم را وکیوم کنیم تا کاملاً از هوا و رطوبت خالی شود، پس از این کار میتوان شارژ گاز را انجام داد.
اگر کولر ماشین تنها کمبود گاز دارد، در ابتدا باید دلیل کمبود گاز و احیاناً علت خالی شدن گاز کولر خودرو را پیدا کرد، و پس از رفع این مشکل میتوان برای تکمیل گاز ماشین اقدام به شارژ مجدد کنیم.
در صورتی که نشتی گاز به اواپراتور مربوط باشد و سوراخ یا ترکی که سبب نشتی گاز شده است بسیار بزرگ باشد، تنها گزینه ممکن تعویض اواپراتور می باشد. اگر نشتی مربوط به لوله یا یک بست یا شلنگ باشد، میتوان با تعویض این قطعات مشکل را برطرف کرد.
به منظور شارژ مجدد گاز کولر ماشین به وسای
ل زیر نیاز است:
-
اول، شلنگ مخصوص.
-
دوم، رابط شلنگ.
-
سوم، گیج مانوفیلد.
-
چهارم، کپسول یک کیلویی R134.
مراحل شارژ مجدد گاز کولر ماشین
برای انجام این کار در آغاز باید با نگاه کردن به داخل موتور ماشین، لوله کولر و شیر (والو کولر) را پیدا کنید سپس درپوش آن را که اکثراً به رنگ آبی است باز نمایید.
به منظور فهمیدن این که سیستم گاز دارد یا نه، با انگشت یا وسیله دیگر، شیر کولر را فشار دهید تا یکی از دو حالت زیر پیش آید:
اگر سیستم دارای گاز باشد با این کار، گاز با فشار بیرون میزند که در این صورت نیاز به تکمیل گاز وجود خواهد داشت.
ولی اگر سیستم فاقد گاز باشد با این کار گازی بیرون نمی‌زند که نشاندهنده این است که گاز سیستم باید کامل شارژ گردد.
شلنگ گیج را به شیر (والو) متصل نمایید و کمی پیچ شلنگ را در نزدیکی گیج باز کنید تا هوای داخل شلنگ کاملاً خالی گردد؛ چرا که نباید به هیچ وجه بجز گاز، هیچ گونه هوا یا رطوبتی وارد سیستم شود.
اکنون با باز کردن شیر کپسول اجازه دهید که مقداری گاز وارد سیستم کولر شود و سپس شیر کپسول را ببندید.
خودرو را روشن کرده و با روشن نمودن کولر، سرعت فن را روی بیش‌ترین حالت قرار دهید. در این وضعیت با نگاه کردن به گیج فشار و خواندن عددی که نشان می دهد فشار گاز کولر ماشین را متوجه شوید.
اگر فشار گاز خودرو بین ۳۵ تا ۴۰ پاسکال باشد، گاز کافی است و نیاز به باز کردن مجدد شیر کپسول وجود نخواهد داشت. ولی در صورتی که عدد گیج کمتر از مقدار گفته شده باشد، با باز کردن مجدد شیر کپسول اجازه دهید تا میزان فشار به عدد مورد نظر برسد. در وضعیتی که عدد نشان داده شده به وسیله ی گیج بیشتر از میزان مورد نظر باشد، برای جلوگیری از ایجاد فشار بر روی کمپرسور کولر، باید مقداری از گاز سیستم کولر خارج گردد.
نوع و مقدار گاز کولر در ماشین‌های متفاوت
سازندگان ماشین، نوع گاز مبرد کولر ماشین را که به طور معمول یکی از انواع R134a، R22 و R12 می باشد، با توجه به کمپرسور و کندانسور کولر و ماشین مشخص می کنند.
تغییر در نوع گاز مبرد کولر ماشین به هیچ وجه اصولی نمی باشد، به همین دلیل استفاده از گاز مبردی که از نوع مشخص شده به وسیله ی سازنده ماشین نمی باشد و یا ترکیب کردن دو نوع گاز مبرد، به هیچ عنوان نباید انجام گیرد. چون که در این صورت گاز مبرد با ساختار کمپرسور و همچنین نوع روغن به کار برده شده در سیستم هم‌خوانی نخواهد داشت. در صورت انجام این کار امکان دارد روغن با گاز جدید مطابقت نداشته باشد و با آن ترکیب نشود که در آخر سیستم و کمپرسور خشک کار می‌کنند. در این وضعیت کمپرسور دچار آسیب می‌شود و گیرپاژ می‌کند، حتی احتمال سوختن کمپرسور نیز وجود خواهد داشت.
سخن پایانی:
گاز کولر هر خودرو باید در محدوده فشار مشخصی قرار داشته باشد که در دفترچه راهنمای آن ذکر می‌شود. همان‌طور که کاهش یا تمام شدن گاز کولر ماشین مشکلاتی را در پی دارد، وارد کردن بیش از حد گاز فریون به سیستم تهویه نیز اشتباه است.برای اینکه عملکرد سیستم تهویه خودرو با مشکل مواجه نشود، بهتر است قبل از اتمام کامل گاز کولر نسبت به شارژ آن اقدام کرد. در صورتیکه کولر ماشین با مشکل مواجه شود، باعث ایجاد فشار زیاد بر موتور و آسیب دیدن آن می گردد؛ بنابراین حتما قبل از فصل تابستان میزان گاز آن را بررسی کنید و در صورت نیاز آن را شارژ نمایید.
