سخت جا رفتن دنده خودرو، همیشه راه‌حل‌های گران‌قیمت ندارد، مثلاً ممکن است با اضافه کردن مقداری روغن واسکازین ناقابل مشکل رفع شود. اما توجه نکردن به این نشانه‌ها قطعاً هزینه‌های سنگینی روی دست‌تان می‌گذارد و در نهایت باعث خرابی کامل گیربکس ماشین شما می‌شود.جا نرفتن دنده یکی ازمشکلاتی است که اغلب رانندگان حداقل یک‌بار آن را تجربه کرده اند. حتی ممکن است دنده جا خورده باشد اما این امر به سختی انجام شده باشد. برخی مواقع نیز دنده جا می‌خورد اما مجدداً به حالت خلاص برگشته می‌شود. سخت جا رفتن دنده خودرو، همیشه راه‌حل‌های گران‌قیمت ندارد، مثلاً ممکن است با اضافه کردن مقداری روغن واسکازین ناقابل مشکل رفع شود. اما توجه نکردن به این نشانه‌ها قطعاً هزینه‌های سنگینی روی دست‌تان می‌گذارد و در نهایت باعث خرابی کامل گیربکس ماشین شما می‌شود.
دلایل عمده جا نرفتن دنده درخودرو چیست؟
جا نرفتن دنده دلایل مختلفی دارد. برخی از این دلایل به راحتی و با انجام سرویس‌های دوره‌ای مرتفع خواهند شد. اما برخی دیگر ناشی از مشکلات بزرگ‌تری بوده و باید راه‌کار رفع آن‌ها را بیابید. در ادامه ۱۰ علت جا نرفتن دنده در خودروها را بررسی می‌کنیم:
1- کاهش میزان واسکازین گیربکس
اولین و اساسی‌ترین دلیلی جا نرفتن دنده ماشین می‌تواند کاهش سطح واسکازین گیربکس باشد. واسکازین به عنوان روغن گیربکس ممکن از به هر دلیلی دچار نشتی شده و مقدار آن از حد استاندارد کمتر شود. این اتفاق منجر به بروز مشکل در سیستم انتقال گیربکس شده و از جا رفتن دنده ها جلوگیری می‌کند.
2- کیفیت پایین و غلظت کم واسکازین
هر خودرویی بنابر توصیه سازنده خود نیازمند استفاده از واسکازین مناسب و هم‌راستا با استانداردهایش می‌باشد. بنابراین اگر راننده از روغن گیربکس نامناسب و بی کیفیت برای ماشین خود استفاده کند، به احتمال زیاد دچار مشکلات جا نرفتن دنده خواهد شد. علاوه بر این ممکن است غلظت واسکازین هم در طول زمان کم شود.در کنار این موارد گاهی به علت کار کردن زیاد خودرو نیز روغن گیربکس کیفیت اولیه خود را از دست می‌دهد. در چنین شرایطی باید آن را به طور کامل تعویض نمود. برای این کار لازم است نوار گیربکس را بیرون بیاورید و آن را به خوبی تمیز کنید. توجه داشته باشید که نوار بوی روغن سوخته نداده و رنگ آن قهوه‌ای نباشد.
4- عملکرد نادرست دنده‌ها
وجود اختلال در عملکرد سیستم دنده را می توان یکی دیگر از دلایل دانست. به طور کلی اگر هنگام جا زدن دنده، صدایی ناهنجار و غیر طبیعی به گوش برسد، احتمال خرابی سیستم وجود دارد. بنابراین باید در اسرع وقت به مکانیک مراجعه نمایید. زیرا ممکن است مشکل از قرار گرفتن دنده‌ها به روی هم باشد. وجود شکستگی یا روغنی بودن صفحه سلکتور نیز به عنوان جابجا کننده دنده ها باعث بروز مشکل در جا رفتن دنده می‌شود.در صورتی که دنده به سختی جا می‌خورد، احتمال شکستگی یا فرسایش فلاویون وجود دارد. زیرا این قطعه کار تعویض دنده را برعهده داشته و معیوب بودن آن کار را مشکل می‌کند. در برخی مواقع نیز دلیل این مشکل خرابی اهرم دنده است که تعویض سخت آن با صدا همراه است. البته عملکرد نادرست ماهک هم منجر به سخت جا خوردن دنده خواهد شد.اگر دنده پس از جا رفتن مجددا به حالت خلاص برگردد، ممکن است غلاف کشویی و یا دنده دچار ساییدگی شده باشد. گاهی نیز این مشکل به علت خرابی بلبرینگ‌ها و بوش‌های داخلی نیز رخ می‌دهد.
4- وجود مشکل در سیستم کلاچ
سیستم کلاچ از بخش‌های مختلفی تشکیل شده که اگر هر یک از آن‌ها با مشکل مواجه شود، شاهد جا نرفتن دنده خواهیم بود. مثلا ممکن است مشکل از سیم کلاچ باشد. اگر این سیم سفت یا خشک شده باشد و یا حتی کیفیت کافی را نداشته باشد، سیستم انتقال قدرت دچار مشکل خواهد شد. در نتیجه دنده جا نمی‌خورد. در برخی مواقع نیز صفحه کلاچ به سختی درگیر شده و دنده جا نمی‌رود. گاهی نیز مایع هیدرولیک که در سیلندر اصلی کلاچ جریان دارد، با افزایش کارکرد ماشین دچار نشتی شده و کلاچ و دنده دچار مشکل می‌شوند.با این همه اگر در زمان خاموش بودن خودرو، دنده راحت‌تر از سایر مواقع جا برود، دلیلی بر خراب بودن سیستم کلاچ است.
5- نقص سنسور الکترونیکی
در خودروهای مدل بالا، انتقال نیرو معمولا توسط سیستم‌های رایانه‌ای پیشرفته انجام می‌شود. حال اگر این سیستم دچار مشکل شود، عملکرد دنده نیز دچار اختلال خواهد شد. در نتیجه برای حل مشکل جا نرفتن دنده در این ماشین‌ها باید به تعمرگاه‌های مجهز به ابزار تشخیصی پیشرفته مراجعه نمود.
6- اشتباهات و خطاهای فردی در رانندگی
گاهی پیش می‌آید که علت جا نرفتن دنده خودرو در گرو نحوه رانندگی و خطاهای فردی باشد. به عبارت دیگر ممکن است راننده پدال کلاچ را به طور کامل فشار نداده و در نتیجه دنده جا نرود. گاهی نیز ماشین در زمان حرکت خاموش شده اما راننده متوجه این قضیه نمی‌شود. در این مواقع نیز دنده به درستی جا نخواهد خورد.
7- آستین توپی و جا نرفتن دنده ماشین
آستین توپی وظیفه درگیر نمودن دنده های اصلی با چرخ دنده را بر عهده دارد. آستین توپی در حین این عمل بسته به محل تغییر دنده، ممکن است به سمت راست یا چپ حرکت نماید. در حقیقت این قطعه همچون تحویل دهنده درگیری است که میان دنده اصلی و دنده توپی واقع شده است.
بر روی آستین توپی دنده های کوچکی قرار دارد که همزمان با تغییر وضعیت دنده در سیستم انتقال قدرت، با دندان‌های حلقه synchro هماهنگ می‌شوند. با این تفاسیر خراب شدن یا فرسودگی آستین توپی علت جا نرفتن دنده ماشین خواهد بود.
8- حلقه همگام ساز
همان طور که در بخش قبل گفتیم حلقه همگام سازهماهنگ کننده یا( synchro) در ارتباط با آستین توپی است. در نتیجه خراب شدن یا از کار افتادن این قطعه نیز عمکرد دنده را با مشکل مواجه کرده و علت دیگری برای جا نرفتن دنده به شمار می‌آید.
9- شرایط مختلف آب و هوا
شرایط آب و هوایی مختلف یکی دیگر از دلایل جا نرفتن دنده است. در واقع در مکان‌های بسیار سرد که دمای هوا به زیر صفر می‌رسد، اغلب سیستم انتقال نیروی ماشین دچار مشکل خواهد شد. زیرا در این شرایط سلونوئید دچار یخ زدگی شده و عملکردش با اختلال مواجه می‌شود. در نهایت دنده به راحتی جا نخواهد خورد. بنابراین توصیه می‌شود در محیط‌های بسیار سرد، پارکینگ ماشین را با وسایل گرمایشی، گرم نگه دارید.
10- تنظیم کننده چرخ دنده
گاهی وقتها میان دو چرخ دنده مختلف، یک دنده توپی قرار دارد که کار درگیر کردن آن‌ها را بر عهده دارد. در واقع دنده توپی میان دنده های اول و دوم قرار دارد. همچنین میان دنده های سوم و چهارم هم وجود دارد. این توپی در حکم پلی میان چرخ دنده ها عمل می‌کند. توپی به شافت گیربکس متصل بوده و امکان چرخش آزادانه را ندارد. با اوصاف در میابیم اگر این قطعه خراب شده و یا فرسوده شود، شاهد جا نرفتن دنده خواهیم بود.
نحوه تشخیص علت و رفع سخت جا رفتن دنده
همان‌طور که از ابتدای این مقاله خواندیم، سخت جا رفتن دنده و یا حتی جا نرفتن آن می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. بنابراین برای حل این مشکل ابتدا باید علت بروز آن را شناسایی نمود. سپس در پی یافتن راه حل آن برای تعویض یا تعمیر قطعه معیوب اقدام کنید.
در نظر داشته باشید که تشخیص علت خرابی و جا نرفتن دنده توسط متخصص و مکانیک سریع‌تر و دقیق‌تر انجام خواهد شد. بنابراین توصیه می‌کنیم هر گاه با این مشکل مواجه شدید، در قدم اول به سراغ تعمیرکار ماهر بروید.
سخن پایانی
در این مقاله به ده علت عمده و اصلی جا نرفتن دنده اشاره کامل شد . دلایل دیگر نیز می تواند وجود داشته باشد که توسط تعمیرکاران حرفه ای پیدا شود.
