رادیاتور خودرو چیست ؟
رادیاتور خودرو به عنوان قسمتی اساسی از سیستم خنک کننده خودرو است که معمولاً در جلوی موتور و در قسمت جلویی خودرو قرار می‌گیرد که برای جلوگیری از افزایش دما و گرم شدن زیاد موتور استفاده می‌شود. وظیفه رادیاتور در خودرو این است که حرارت تولید شده توسط موتور را جذب کرده و آن را از سیستم خنک کننده عبور داده و به محیط بیرون تخلیه کند .
ساختار رادیاتور
رادیاتورها از لوله‌های باریک تشکیل شده‌اند که به نوعی هسته خنک کننده محسوب می‌شوند. این لوله‌ها به کمک پره‌های فن، که هوای سرد را از محیط جذب و بر روی لوله‌ها تمرکز می‌دهند، به خوبی کار می‌کنند. وقتی هوای سرد بر روی لوله‌ها تمرکز می‌شود، حرارت موتوری که در این لوله‌ها جریان دارد، توسط هوای سرد جذب شده و هوا گرم شده به محیط بازگشت داده می‌شود. به عبارت دیگر، رادیاتور در فرایند خنک‌سازی موتور خودرو نقش اساس ی دارد. با جذب حرارت از موتور، رادیاتور موجب خنک شدن آب یا سیال خنک کننده می‌شود و این فرآیند باعث حفظ دمای مناسب موتور و عملکرد بهینه آن می‌شود. پره‌های فن در پشت رادیاتور قرار می‌گیرند و با چرخش، هوا را از طریق لوله‌ها عبور داده و حرارت را به دور می‌اندازند. برخی از خودروهای مدرن همچنین با استفاده از سنسورها و سیستم کنترلی، فعالیت پره‌های فن را به طور خودکار تنظیم می‌کنند تا دمای موتور در محدوده مطلوب باقی بماند.
جنس موادتشکیل دهنده ی رادیاتور
رادیاتور معمولاً از فلزات با هدایت حرارتی بالا مانند آلومینیوم یا مس و برنج ساخته می‌شود. اما به همین دلیل نیز می تواند با یک ضربه سوراخ شود. از طرفی عموماً رادیاتور یک منبع خنک کننده پلاستیکی دارد که می تواند در اثر سرما و یا به عوامل دیگر ترک بردارد که ترک برداشتن آن باعث می شود تا خنک کننده از آن نشت کند و دیگر قادر به خنک کردن موتور ماشین نباشد. در ضمن احتمال آنکه لوله های رادیاتور به علت آلودگی و رسوب گرفته شوند نیز وجود دارد.
کاربردهای اصلی رادیاتور خودرو عبارتند از:
خنک سازی موتور:
رادیاتور با حذف حرارت تولید شده توسط موتور هنگام عملکرد، موجب خنک شدن آب یا سیال خنک کننده می‌شود. این عمل باعث جلوگیری از افزایش دمای موتور به سطوح نامطلوب و حفظ دمای مناسب موتور می‌شود.
تنظیم دمای موتور:
رادیاتور با تخلیه حرارت از موتور، باعث تنظیم دمای موتور در محدوده‌ای مناسب می‌شود. این دما باید در محدوده ایمن و بهینه باشد تا عملکرد موتور به طور صحیح رقم بخورد.
حفظ عمر موتور:
استفاده از رادیاتور مناسب و صحیح در خودرو، به حفظ عمر موتور کمک می‌کند. حرارت اضافی که تولید می‌شود را جذب و دفع کرده و از افزایش دمای موتور و سایر قطعات جلوگیری می‌کند. این کار باعث کاهش خستگی و خرابی قطعات موتوری می‌شود و عمر موتور را افزایش می‌دهد.
حفظ کارایی سیستم خنک کننده:
رادیاتور به عنوان یکی از اجزای اصلی سیستم خنک کننده، به حفظ کارایی و عملکرد صحیح سیستم کمک می‌کند. با انتقال حرارت از موتور به هوا، رادیاتور از ایجاد اختلال در عملکرد سیستم جلوگیری می‌کند و برای حفظ کارایی آن اهمیت دارد.
در صورت عدم وجود رادیاتور چه اتفاقی رخ خواهد داد ؟
در صورتی که رادیاتور ماشین وجود نداشته باشد، بعد از حدود 5 کیلومتر رانندگی ، موتور جوش آورده و می‌ترکد وخودروی شما از قسمت موتور آتش گرفته و از طریق لوله پمپ، بنزین به باک رسیده و خودروی شما منفجر خواهد شد .
پس باید این سیستم حتما وجود داشته و از آن مراقبت شود .
چگونه رادیاتور مانع اشتعال سوخت و انفجار در خودرو می شود؟
وقتی شمع موتور جرقه می‌زند و سوخت درون موتور مشتعل شده و منفجر می‌شود , پیستون را به سمت پایین هل داده و این گونه خودرو به حرکت می‌افتد .در هر دقیقه هزاران بار در هر سیلندر این انفجار صورت گرفته و باعث ایجاد حرارت بسیار زیاد می‌شود تا جایی که نیاز پیدا می‌کنیم این حرارت را مهار کنیم , زیرا در غیر این صورت این حرارت خودرو را به آتش می کشد . در اینجاست که سیستم رادیات معرفی می‌شود .این سیستم که دارای آب، ضد یخ و ضد جوش است، به وسیله واترپمپ، آب درون خود را به سمت راه‌های داخلی و منافذ باز و خالی داخل موتور می‌فرستد .این کانال‌های آبی برای ورود و خروج آب در موتور طراحی شده است . وقتی آب وارد موتور می‌شود دور تا دور سیلندر را غرق در آب می‌کند و بعد از رسیدن به یک دمای خاص برای مثال 80 درجه , به رادیاتور بازمی‌گردد .
سپس به وسیله فن موجود در جلوی خودرو , آب داغ 80 درجه خنک شده و به 10 درجه می‌رسد و سپس این سیکل دوباره و دوباره اتفاق می‌افتد و نهایتا باعث خنک شدن آب می‌شود .
اصلی ترین نشانه های یک رادیاتور خراب
1.داغ شدن بیش از حد
وقتی که رادیاتور به درستی کار نکند موتور به خوبی خنک نمی شود و این گرما می تواند حتی به اتاق خودرو هم برسد. اگر احساس کردید که داخل ماشین شما بیش از اندازه و به طور غیرمعمول گرم است یا دیدید که درجه آمپر به بالاتر از نصف رسیده است سریعاً ماشین را متوقف کرده و آن را چک کنید. داغ شدن بیش از حد قطعات موتور می تواند خسارت های شدیدی به ماشین وارد کند.
2.نشت آب رادیاتور
هر از چند گاهی زیر ماشین را نگاه کنید تا از عدم نشت مایعات موجود در خودرو مطمئن شوید. اگر در زیر ماشین قطرات زرد یا سبز دیدید حتما باید رادیاتور را در کوتاه ترین زمان تعمیر کنید.
3.روشن شدن چراغ چک
اگر چراغ مربوط به مایع خنک کننده رادیاتور در جلوی داشبورد روشن شد نشان دهنده آن است که ماشین شما از یک جایی در حال نشتی این مایع است. بنابراین سریعا خودرو را به یک مکانیک نشان بدهید.
4.چسبناک شدن آب رادیاتور
وقتی رادیاتور ماشین به خوبی کار نکند غلظت مایع ضد جوش افزایش پیدا کرده و تبدیل به یک ماده چسبناک می شود که نمی تواند خودش را به موتور اتومبیل برساند و آن را خنک کند. این وضعیت می تواند علاوه بر موتور به گیربکس اتومبیل هم خسارت بزند.
5.از بین رفتن لوله های رادیاتور
خراب شدن رادیاتور می تواند باعث شکستن لوله های آن بشود. هر چند ممکن است که این لوله ها بدون این که برای رادیاتور مشکلی به وجود آمده باشد هم دچار شکستگی بشوند.
6.نشت بخار
نشت بخار در اطراف کاپوت یا در زیر ماشین هم به دلیل خراب بودن رادیاتور است. در این شرایط ماشین را خاموش کنید و آن را به نزدیک ترین مکانیکی قابل اعتماد برسانید. ادامه دادن رانندگی در یان شرایط اصلا کار درستی و معقولی نیست.
عمر مفید رادیاتورها
در حالت کلی، رادیاتورهای با کیفیت و مرغوب که به درستی نصب و نگهداری می شوند، معمولاً بین 15 تا 20 سال عمر مفید دارند. این با فرض استفاده مناسب و عدم وجود مشکلات زیاد در سیستم گرمایشی است. برای افزایش عمر رادیاتور بهتر است که پس از هر ۳۰ هزار کیلومتر، خنک کننده درون رادیاتور تخلیه و با خنک کننده جدید پر شود.در زمان پر کردن دقت شود که هیچ گونه آشغالی به درون رادیاتور راه پیدا نکند، چرا که می‌تواند همین مسئله دلیل اختناق در داخل لوله‌های رادیاتور باشددر صورت مشاهده داغ کردن خیلی سریع خودرو، حتماً رادیاتور را در تعمیرگاه معتبر بررسی کنید تا مطمئن شوید که خنک کننده کافی در آن وجود دارد.در صورتی که مایع خنک کننده نبود از خودرو استفاده نکنید تا مشکل رفع شود.
عواملی که عمر مفید رادیاتورها را تحت تأثیر قرار می دهند:
کیفیت ساخت: رادیاتورهای با کیفیت بالا و ساخته شده از مواد مرغوب، معمولاً عمر مفید بیشتری دارند.
نوع مواد: رادیاتورهای فلزی معمولاً دارای عمر مفید بیشتری هستند نسبت به رادیاتورهای پلاستیکی یا آلومینیومی.
مراقبت و نگهداری: رعایت دستورالعمل‌های تعمیر و نگهداری سازنده، انجام تخلیه و پر کردن منظم سیستم گرمایشی، و رفع هر گونه خرابی به موقع می‌تواند عمر مفید رادیاتورها را افزایش دهد.
شرایط کارکرد: محیط زیست، سطح استفاده و شرایط حاکم بر سیستم گرمایشی (مانند فشار، دما و سطح آب) نیز می‌توانند تأثیرگذار باشند.
چرا باید در رادیاتور خودرو ضد یخ و یا ضد جوش ریخته شود ؟
جلوگیری از یخ زدگی: در فصل های سرد سال، آب در رادیاتور ممکن است به دلیل دمای پایین یخ بزند و رادیاتور را مسدود کند. با ریختن ضد یخ در آب رادیاتور، دمای انجماد آب کاهش می‌یابد و احتمال یخ زدگی کاهش می‌یابد.
حفاظت از سیستم خنک کننده: ضد یخ شامل موادی است که به آب اضافه شده و خواص حفاظتی دارد. این مواد در برخورد با سطوح داخلی رادیاتور و سیستم خنک کننده، لایه‌ای محافظتی ایجاد می‌کنند و از تشکیل رسوبات زنگ زدگی و سایر آلودگی‌ها جلوگیری می‌کنند.
ضد زنگ کردن: بعضی از ضد یخ ها شامل موادی هستند که از تشکیل زنگ زدگی در رادیاتور جلوگیری می‌کنند. این مواد با سطوح داخلی رادیاتور و تجهیزات خنک کننده واکنش می‌دهند و لایه‌هایی ضد زنگ را ایجاد می‌کنند.
کاهش خطر سرماخوردگی موتور: با استفاده از ضد یخ مناسب، دمای آب در سیستم خنک کننده را در محدوده مناسبی نگه می‌داریم. این برای حفاظت از موتور، به ویژه در مناطق سرد مهم است. زیرا در صورت ثبت دمای پایینتر از حداقل دمای مجاز، ممکن است موتور سرماخوردگی کند و خراب شود.
ضرورت وجود ضد یخ و ضد جوش در رادیاتور
ضد یخ : به این صورت عمل می کند که وقتی هوا بسیار سرد است آب رادیات خودروی شما در دمای زیرصفر , یخ نزده و رادیات را منفجر نکند .
ضد جوش : در هوای گرم نمی گذارد که آب تا حد بسیار زیادی گرم شود و به نقطه جوش و سوپرهیت برسد .
نیاز نیست در زمستان یا تابستان مایع مخصوصی در رادیات بریزیم . ماده‌ای که ما به نام ضدیخ می‌شناسیم هر دو حالت را دارد . بنابرای این مایع باید حتما در رادیات خودرو وجود داشته باشد .
زمان مورد نیاز برای تعویض رادیاتور به چه عواملی بستگی دارد؟
سن و کیلومتراژ خودرو: با گذشت زمان و مسافت طی شده توسط خودرو، رادیاتور به طور طبیعی کارایی خود را از دست می‌دهد. در صورتی که خودرو شما سالم و با کیلومتراژ پایین است، احتمالاً نیازی به تعویض رادیاتور ندارید. اما در صورتی که خودروی شما سن بالا و کیلومتراژ زیادی داشته باشد، تعویض رادیاتور می‌تواند لازم باشد.
شرایط آب و هوایی: در مناطقی که دارای آب سخت و غیر قابل تصفیه هستند، رسوبات و ذرات معلق در آب ممکن است رادیاتور را به طور تدریجی کهنه کند. در این شرایط، ممکن است نیاز به تعویض رادیاتور زودتر باشد.
نشتی یا آسیب: اگر رادیاتور دچار نشتی یا آسیب شده باشد و تعمیر قابل‌قبول نباشد، باید به سرعت تعویض شود. نشتی در رادیاتور می‌تواند منجر به کاهش فشار سیستم خنک کننده، افزایش دمای موتور و آسیب به قطعات دیگر شود.
مناسب بودن تعویض: توصیه می‌شود رادیاتور خودرو را با توجه به راهنمایی‌های سازنده و مدل خودرو تعویض کنید. در دفترچه راهنمای صاحب‌نظر خودرو، می‌توانید مشخصات و توصیه‌های دقیقتری درباره تعویض رادیاتور پیدا کنید.
رادیاتور خودرو را هر چند وقت یکبار باید چک کرد ؟
رادیاتور ماشین را باید هر ماه چک کنید . اگر رادیات خودرو شما آب کم می‌کند امکان دارد آسیب یا خرابی در این سیستم وجود داشته باشد .
بدون شک دردسر بسیار زیادی را برای شما ایجاد خواهد کرد پس بهتر است هر ماه یکبار به مکانیک مراجعه کرده و بگذارید کامل رادیات را چک کند .
چه موقعی و به چه دلیل رادیات خراب شده و باید تعویض گردد ؟
زمانی که رادیاتور خودرو سوراخ باشد , رسوب بسیار زیادی داخل آن را گرفته باشد , کندگی در بدنه آن ایجاد شود یا بدتر از آن , پره‌های شکسته یا کاملا خوابیده باشد , در این صورت باید رادیات را تعویض کنید.
چگونگی تعویض رادیاتور خودرو
بررسی رادیاتور برای تشخیص نشتی
تست فشار رادیاتور برای مشخص شدنی مکان نشتی
باز کردن رادیاتور
جایگزینی با رادیاتور سالم
پر کردن با مخلوط آب و خنک کننده (نیمی آب و نیمی خنک کننده)
بررسی نبودن نشتی برای رادیاتور جدید
هواگیری پس از تعویض رادیاتور
توجه داشته باشید
زمانی که رادیاتور تعویض می‌شود بهتر است درب رادیاتور و ترموستات نیز تعویض شود
بعد از تعویض رادیاتور لوله‌های بین رادیاتور و موتور باید بررسی شوند
بعد از تعویض رادیاتور، وضعیت رادیاتور را تا چند روز زیر نظر داشته باشید تا نشتی نداشته باشد
تعویض رادیاتور خودرو
یک فرآیند تخصصی است و بسته به نوع و مدل خودرو، ممکن است روش‌های متفاوتی داشته باشد. در اینجا یک راهنمای عمومی برای تعویض رادیاتور ارائه می‌شود.
قبل از هر چیز، توصیه می‌شود که به کتابچه راهنمای خودروی خود و یا به یک تکنسین ماهر مشورت کنید تا دستورالعمل‌های دقیق و مناسب برای خودرویتان را دریافت کنید.
نکات مهم: قبل از شروع هرگونه کاری در رابطه با سیستم خنک کننده خودرو، حتماً به خودرو اجازه دهید که سرد شود. سیستم خنک کننده ممکن است دمای بسیار بالایی داشته باشد و باز کردن رادیاتور گرم می‌تواند منجر به آزاد شدن بخار و مواد گرم شده شود که باعث سوختگی و آسیب به شما می‌شود.
ابزارهای مورد نیاز:
کلیدهای سوپاپ
ابزار برقی/دستی
گیره ها و کلیدها
دستکش‌های محافظ
مراحل تعویض رادیاتور:
قطع منبع برق خودرو: قبل از هر کاری، باتری خودرو را قطع کنید تا از هرگونه خطر الکتریکی جلوگیری شود.
خالی کردن سیستم خنک کننده: با استفاده از سرسوپاپ خالی کردن رادیاتور، سیستم خنک کننده را خالی کنید. برخی خودروها دارای سرسوپاپ خالی کردن جداگانه هستند که بیشتر در قسمت پایین رادیاتور قرار دارند.
جدا کردن خطوط و لوله‌ها: باز کردن کلمپ‌ها یا گیره‌های متصل به رادیاتور مانع جدا شدن خطوط خنک کننده (خط ورودی و خروجی آب) می‌شوند. سپس لوله‌ها را از رادیاتور جدا کنید.
جدا کردن بلوک رادیاتور: بسته به نوع خودرو، بلوک رادیاتور ممکن است با کلیدها یا پیچ‌ها بسته شده باشد. باز کردن محکم آنها را می‌توانید بلوک رادیاتور را از هیت سینک جدا کنید.
نصب رادیاتور جدید: رادیاتور جدید را در محل قبلی قرار دهید و بلوک رادیاتور را درست بچینید و کلیدها
مراحل تعویض رادیاتور در ماشین پژو پارس
قطع باتری: قبل از هرگونه کاری، باتری خودرو را به‌طور کامل قطع کنید.
خالی کردن سیستم خنک‌کننده: با استفاده از سرسوپاپ خالی کردن رادیاتور، سیستم خنک‌کننده خودرو را خالی کنید. سرسوپاپ خالی کردن معمولاً در بخش پایین رادیاتور قرار دارد. باز کردن آن و اجازه دادن به آب سرد برای خروج کامل از سیستم می‌تواند کمک کند.
جداسازی خطوط خنک‌کننده: باز کردن کلمپ‌ها یا گیره‌هایی که خطوط خنک‌کننده را به رادیاتور متصل می‌کنند، مانع جداسازی خطوط می‌شوند. لوله‌ها معمولاً با استفاده از کلیدهای سوپاپ باز می‌شوند و از رادیاتور جدا می‌شوند. در هنگام جداسازی خطوط، حواستان باشد که آب و مایع خنک‌کننده به طرف شما پاشیده نشود.
جدا کردن بلوک رادیاتور: بلوک رادیاتور ممکن است با سیم‌ها و یا پیچ‌ها به رادیاتور متصل شده باشد. باز کردن این پیچ‌ها و کلیدها، بلوک را از روی رادیاتور جدا می‌کند. قبل از جدا کردن بلوک، توجه کنید که بعضی از مدل‌ها دارای فن رادیاتور هستند که قبل از جدا کردن بلوک باید متصل شده و جدا شود.
نصب رادیاتور جدید: رادیاتور جدید را در محل قبلی قرار دهید و بلوک رادیاتور را به صورت محکمی روی آن بچینید. مطمئن شوید که بلوک رادیاتور به درستی به رادیاتور متصل شده و پیچ‌ها یا کلیدها را برای تثبیت آن استفاده کنید.
اتصال خطوط خنک‌کننده: لوله‌ها را به رادیاتور متصل کنید و با استفاده از کلیدهای سوپاپ، آنها را درست بچینید و محکم کنید. همچنین، مطمئن شوید که کلمپ‌ها یا گیره‌ها را درست نصب کرده و خطوط را در جای خود قرار داده‌اید.
پر کردن سیستم خنک‌کننده
نتیجه گیری
رادیاتور یک قطعه مهم در سیستم تبرید خودرو است که برای خنک کردن موتور و حفظ دمای بهینه آن استفاده می‌شود. رادیاتور معمولاً در جلوی موتور و در قسمت جلویی خودرو قرار می‌گیرد.وظیفه اصلی رادیاتور، انتقال حرارت از مایع تبرید (معمولاً آب یا مخلوطی از آب و گلایکول) به هوا است. در حین عبور مایع تبرید از موتور، حرارت آن از طریق لوله‌ها و پره‌های فن در رادیاتور جمع می‌شود و به هوا منتقل می‌شود. این فرآیند باعث خنک شدن مایع تبرید و در نتیجه خنک کردن موتور می‌شود.
رادیاتور معمولاً از فلزات هدایت حرارتی بالا مانند آلومینیوم یا مس ساخته می‌شود. پره‌های فن در پشت رادیاتور قرار می‌گیرند و با چرخش، هوا را از طریق لوله‌ها عبور داده و حرارت را به دور می‌اندازند.
در کل، رادیاتور به عنوان قسمتی اساسی از سیستم تبرید خودرو وظیفه حفظ دمای بهینه موتور را دارد و جلوی افزایش ناخواسته دما را می‌گیرد که می‌تواند به آسیب و خرابی موتور منجر شود.در صورتی که رادیاتور ماشین وجود نداشته باشد , بعد از حدود 5 کیلومتر رانندگی ، موتور جوش آورده و می‌ترکد وخودروی شما از قسمت موتور آتش گرفته و از طریق لوله پمپ ، بنزین به باک رسیده و خودروی شما منفجر خواهد شد .
