زمانی بود که تجهیزات رفاهی خودروها به گروه های خاصی منحصر می شد و به دلیل قیمت گران آن ها، تنها مشتریان خاصی جذب شان می‌شدند، ولی در دنیای امروز، تجهیزات گفته شده فراگیر شده و اغلب محصولات تولیدی شرکت های خودروساز با طیف وسیعی به مشتریان ارائه خواهد شد. یکی از مهم ترین تجهیزات رفاهی که جنبه ی عمومی دارد، کولر و سیستم تهویه ی مطبوع می باشد که همزمان با تغییرات اقلیمی جدید و گرم تر شدن زمین، می توان نیاز به آن را بیش از پیش حس کرد. با این وجود تمام رانندگان از این ابزار رفاهی در زمان مناسب استفاده نمی‌کندد. امروزه بسیاری از رانندگان حرفه‌ای همچنان درگیر باور های اشتباه گذشته بوده و با توجیه های غیر علمی و استفاده نکردن از نعمت کولر اتومبیل، گرما را تحمل می کنند. در ادامه ی این مقاله به نحوه ی کار، روش های نگهداری و راه های استفاده صحیح از کولر ماشین آشنا خواهید گشت.
اجزای تشکیل دهنده ی کولر ماشین:
اول، کمپرسور:
کمپرسور، دستگاهی برای حرکت دادن گاز مبرد در کولر ماشین می باشد. این بخش حساس، با گرداندن گاز در قسمت های سیستم در حقیقت به قلب شبیه بوده و همانند آن در مجموعه عمل می نماید. کمپرسور می تواند گاز مبرد را از اواپراتور به درون کندانسور و دوباره به کپسول خشک کننده و به طور مجدد به داخل اواپراتور به حرکت در‌آورد. خواص کمپرسور هایی که در سیستم کولر ماشین به کار می روند، باید وزن و حجم متناسب با قدرت موتور داشته تا در زمان نصب به راحتی در محل مورد نظر جاگذاری شده و بار اضافی بر موتور ماشین تحمیل نکنند.
دوم، کندانسور:
کندانسور از جمله اجزایی بوده که وظیفه ی تبادل حرارت را بر عهده گرفته است. کندانسور موجب انتقال گرمای جذب شده توسط اواپراتور از گاز مبرد درون سیستم را به هوای محیط خارج از کابین خودرو می‌شود.
سوم، کپسول خشک کننده:
کپسول خشک کننده نوعی منبع ذخیره ی گاز مبرد و جاذب رطوبت گاز می باشد. به طور معمول، کپسول گفته شده یک سوئیچ ایمنی دارد تا در زمانی که فشار گاز کمی بیشتر از حد معمول گردد، جریان برق به طور خودکار کمپرسور را قطع نماید. بر روی این کپسول، دریچه‌ای شیشه‌ای مشاهده می شود که به جهت رؤیت گاز تعبیه شده است.
چهارم، اواپراتور:
از دیگر قطعات اصلی سیستم کولر خودرو اواپراتور نام دارد. در حقیقت، اواپراتور مجموعه ای از قطعات بوده که وظیفه ی کم کردن گرمای هوای کابین ماشین را برعهده گرفته است. از وظایف مهم دیگر این قسمت، جذب رطوبت از هوای داخل اتاقک خودرو است. توسط فن الکتریکی، جریان سریع هوایی ایجاد شده که با عبور از سطح کویل اواپراتور، به واسطه ی کانال ها و دریچه ها، سرما ایجاد شده و به درون اتاقک ماشین منتقل خواهد شد.
بیشتر بخوانید: روش اصولی گاز گیری کولر ماشین
سرمای ایجاد شده توسط کویل اواپراتور، تقطیر رطوبت هوای داخل اتاقک را ایجاد نموده و قطرات آب ایجاد شده توسط لوله مخصوصی به خارج از کابین ماشین هدایت خواهد شد. دو سوئیچ کنترلی در سیستم کولر خودرو تعبیه شده است که یکی از آن ها در هنگام فشار گاز کم یا زیاد، باعث خارج کردن کمپرسور از مدار شده و دیگری سبب جلوگیری از ایجاد یخ در داخل محفظه اواپراتور خواهد شد. اگر هر یک از این دو سوئیچ کارکردی نامناسب داشته باشند، می توانند موجب از کار افتادن کل سیستم گردند.
پنجم، مجموعه ی لوله و شیلنگ:
در سیستم تهویه ی مطبوع ماشین، شیلنگ ها وظیفه ی برقراری ارتباط بین اجزای مختلف سیستم را بر عهده گرفتند. به دلیل وجود شرایط کاری خاص، این شیلنگ ها باید دارای استاندارد های خاصی باشند.
ششم، کلید A/C :
این کلید در سیستم کولر ماشین، وظیفه ی خاموش و روشن کردن کولر خودرو را بر عهده گرفته است که با اشکال متفاوت در اتومبیل های مختلف وجود دارد. به طور معمول یک لامپ ال‌ای‌دی وجود داشته که وظیفه ی نمایش حالت روشن یا خاموش این سوئیچ را بر عهده گرفته است. جالب است بدانید در برخی از ماشین های به روز دنیا، این قسمت منسوخ شده و سیستم تهویه به همراه روشن کردن ماشین فعال شده و تنها باید دما تنظیم گردد.
هفتم، فن کولر:
هنگامی که فن الکتریکی به کار رود، می توان آن را بر روی کندانسور و یا روی رادیاتور نصب کرد. اگر فن کندانسور از رادیاتور خودرو جلوتر نصب گردد، فن به نحوی نصب شده که هوا را از بیرون میمکد و بر روی سطح کندانسور خواهد دمید که به آن وضعیت رانشی گفته می شود. اگر فن کندانسور را در پشت کندانسور و در مقابل موتور نصب شود، هوا از روی سطح کندانسور مکیده شده و به سمت موتور دمیده خواهد شد.
هشتم، شیر انبساط:
این وسیله میزان صحیح گاز وارد شونده از کندانسور را به درون اواپراتور و از طریق یک فیلتر تعیین می گردد. همچنین این بخش فشار مبرد را به طور ناگهانی کم خواهد کرد. در آغاز کار کمپرسور، شیر انبساط را باز نموده و مبرد مایع با عبور از صافی به ورودی مایع پرفشار به گاز پرفشار مبدل می گردد. هنگامی که اواپراتور به مبرد بیشتری نیاز داشته باشد، شیر انبساط اجازه خواهد داد تا مبرد کم فشار مورد نیاز به داخل کویل اواپراتور وارد گردد. در حقیقت شیر انبساط، تعادل بین بار گرم و خنک کنندگی بهینه اواپراتور را برقرار خواهد کرد.
درباره ی رابطه بین مصرف سوخت با روشن کردن کولر خودرو چه می دانید؟
سامانه تهویه ی مطبوع ماشین ها با یک تسمه به کمپرسور موتور اتصال یافته که در زمان استفاده از کولر، همزمان با بالا رفتن فشار بیشتر به موتور، مصرف سوخت نیز بیشتر خواهد شد. براساس تحقیقات صورت گرفته مشخص شده که از سمت کارشناسان خودروساز به طور متوسط چهار تا پنج اسب بخار از قدرت موتور اختصاص به راهاندازی و فعالیت سیستم تهویه مطبوع پیدا کرده است. به همین علت است که به طور محسوس تنبل شدن موتور در حالت کولر روشن را مشاهده خواهیم کرد. میزان بالا رفتن مصرف سوخت در این حالت به طور متوسط دو لیتر در هر صد کیلومتر بیشتر خواهد شد.
برای استفاده بهینه از کولر ماشین چه راهکارهایی پیشنهاد می شود؟
مهم ترین قسمت آن است که در شروع فصل گرم سال از سالم بودن کولر ماشین و کافی بودن فشار گاز آن اطمینان حاصل نمایید. کولر ماشین فضایی مناسب جهت رشد باکتری ها و قارچ ها می باشد؛ درنتیجه تمیز یا تعویض کردن فیلتر های تصفیه هوای سیستم تهویه، جهت کم کردن ابتلا به مشکلات ریوی، پوستی و همچنین برای بهره‌گیری بیشتر از سرمای کولر، ضروری می باشد. استفاده از کولر در فضای داخلی ماشین، میزان قارچ ها و آلودگی های هوا را تا 80 درصد کم خواهد کرد.
تا جایی که امکان دارد، ماشین خود را زیر آفتاب شدید پارک نکنید. اگر مجبور به انجام این کار شدید، در زمان بازگشت، ابتدا چند دقیقه شیشه ها را پایین کشیده و سپس اقدام به روشن کردن دستگاه تهویه، بدون روشن کردن کولر نمایید. حتی به شما پیشنهاد می کنیم تا کمی حرکت کرده تا هوا عوض شود و گرمای داخل کابین کمی متعادل گردد. با انجام این اقدامات هنگامی که کولر را روشن نمایید، فشار کمتری به آن وارد می شود.
بیشتر بخوانید: اجزای کولر ماشین
هنگامی که کولر مشغول کار باشد، به خصوص در ماشین های کمتر از شش سیلندر، از توان ماشین کم خواهد شد. در این صورت باید از حرکت با سرعت بالا و به ویژه در مسیر های طولانی پرهیز نموده و بی‌جهت پدال گاز را فشار ندهید. در غیر این صورت، نه تنها به موتور ماشین فشار بیشتری وارد کرده اید، بلکه مصرف سوخت را نیز بالا برده اید.
در زمان رانندگی و در هنگام ترافیک شدید یا سربالایی هایی با شیب تند، بهتر است تا کولر را به مدت چند دقیقه خاموش کرده یا از درجات آن کم نمایید؛ چرا که در این شرایط، موتور ماشین به طور معمول بیشتر تحت فشار قرار می گیرد.
در زمان فعالیت کولر خودرو، حرکت با پنجره های باز به هیچ عنوان توصیه نخواهد شد. بسته بودن پنجره ها باعث ایجاد فشار کمتر به کولر شده و سبب کاهش چشمگیر مصرف سوخت خواهد شد. ضمن آن که هوای خنک داخل اتاقک ماشین در صورت باز بودن حتی یک پنجره به آسانی و به سرعت از دست خواهد رفت.
روش های نگهداری سیستم کولر ماشین:
درست در قسمت بالای کپسول ذخیره و خشک‌کننده گاز، شیشه ای وجود داشته که جهت مشاهده ی عبور گاز در مدار گاز سیستم تعبیه شده است. زمانی که گاز مایع در مدار به اندازه کافی وجود داشته باشد، مایع سفید رنگ پرفشاری را مشاهده خواهید کرد که همراه حباب های فراوان از زیر شیشه عبور می نمایند. اگر تنها حباب ها همراه با کف کم فشار مشاهده شد، گاز مایع در سیستم به اندازه کافی وجود نداشته و اگر حباب و مایع سفید رنگ در مدار مشاهده نشد، یعنی سیستم کولر شما بدون گاز مانده است.
توجه داشته باشید که هرگز اقدام به روشن کردن سیستم کولر، بدون گاز یا با گاز کم نکنید. در صورت رعایت نکردن این مطلب به کمپرسور کولر آسیب می رساند.
در زمان شارژ گاز، اطمینان حاصل نمایید که گاز داخل سیستم کولر را با گاز دیگری اشتباه ترکیب نکرده و همواره از گازی که با سیستم کولر ماشین شما سازگار باشد، استفاده نمایید.
اطمینان یابید که لوله فاضلاب اواپراتور مسدود نشده باشد؛ چرا که در این شرایط، آب جذب شده توسط اواپراتور به داخل اتاقک خودرو نشت پیدا خواهد کرد.
توجه نمایید که در زمان استارت زدن، سیستم کولر خودرو در حالت خاموش قرار گیرد. پیش از روشن کردن سیستم، بهتر است اجازه دهید تا در ابتدا موتور خودرو کمی گرم گردد.
سیستم کولر خودرو را در سرعت و دور موتور بالا به هیچ عنوان روشن نکنید. بهترین زمان جهت راهاندازی سیستم، پیش از حرکت یا در سرعت بسیار پایین می باشد. البته خاموش کردن سیستم سرمایش در هر سرعتی مانعی نداشته و خطری در پی نخواهد داشت.
