کامپیوتر ماشین یا ECU (Electronic Control Unit) چیست؟
واحد کنترل الکترونیک خودرو (Electronic Control Unit) یا ECU در واقع کامپیوتر قدرتمندی است که اطلاعات لازم را از حسگرها و کنترلر‌های مختلف خودرو دریافت کرده و پس از تحلیل و بررسی سیگنال‌های دریافتی دستورهای لازم را به عملگرهای هر بخش ارسال می‌کند. قدرت ECU با بررسی حجم و تعداد اطلاعات دریافتی توسط آن از سنسورهای مختلف، تصمیمات اتخاذ شده به وسیله آن براساس این اطلاعات، ودرنهایت دستورهای ارسالی‌اش قابل درک خواهد بود. بنابراین در یک جمله می‌توان گفت ECU مغز متفکر خودرو است که کنترل تمام ریزپردازنده‌ها و کنترلر‌های الکترونیکی خودرو را دردست دارد. به این معنی که ECU عوامل نظارتی، تنظیمی و کنترلی را در خودرو مدیریت می‌کند.
مهمترین عامل اضافه شدن ECU به سیستم فنی خودروها
مهمترین عامل اضافه شدن ECU به سیستم فنی خودروها، وضع قوانین سختگیرانه محیط زیستی و به تبع آن دشواری کسب استانداردهای آلایندگی هوا از سوی خودروها بود. این قوانین و استانداردهای جدید خودروسازان را برآن داشت تا به دنبال کاهش مصرف سوخت موتورهای خود بروند. این هدف به کمک سیستم Engine Control Unit محقق شد. این سیستم بنیانگذار ورود ECU به قطعات و اجزای اصلی خودروها بود. این سیستم با تنظیم دقیق ترکیب سوخت و هوا، کارایی کاتالیست را ارتقاء داده و موجبات کاهش آلایندگی خروجی از اگزوز را فراهم می‌کرد.
سنسورهای ECU
- سنسور مپ
- سنسور اکسیژن
- سنسور دمای آب
- سنسور ضربه
- سنسور دور موتور
- سنسور دمای هوا
- سنسور موقعیت دریچه گاز
محل نصب ای سی یو در خودرو
محل نصب ECU در هر خودرو متفاوت است و به سازنده آن بستگی دار و می‌تواند داخل اتاق خودرو، زیر داشبورد و کنار موتور قرار می‌گیرد. بنابراین محل قرارگیری آن به سازنده و مدل خودرو بستگی دارد.
وظایف ECU درخودرو چیست؟
1.نشان‌دادن معایب خودرو باروشن کردن چراغ چک برخی قطعات و اجزای اصلی
2.تنظیم عملکرد برخی عملگرها در مواقع حساس مانند عملکرد ایربگ‌ها در زمان تصادفات رانندگی
3.کنترل مصرف سوخت با تنظیم عملکرد انژکتور و پمپ هوا
4.کاهش سطح آلایندگی خودرو به کمک کنترل مصرف سوخت
5.کنترل شتاب و سرعت خودرو در محدوده مجاز تعریف شده برای موتور
6.تامین امنیت خودرو و پیشگیری از سرقت آن
مهمترین دلایل رایج خرابی ECU درخودرو
فراموش نکنید که خراب شدن ECU می تواند مشکلات بسیاری را در خودرو به وجود آورد و حتی موجب حرکت نکردن خودرو نیز می گردد.
1- برخورد و تصادف شدید
در مواقعی، علت سوختن ایسیو می تواند برخورد شدید خودرو با ماشین دیگر یا مانع باشد. در این حالت، آسیب‌های فیزیکی شدیدی به ساختار خودرو وارد شده که می تواند منجر به صدمه دیدن جدی لوازم برقی و کامپیوتر خودرو شود.
به طور معمول، وارد شدن ضربه شدید به خودرو، موجب ایجاد تنش مکانیکی به بدنه ماشین می شود. این امر سنسورها، ایسیو و سیم کشی و اتصالات برقی وسیله نقلیه را تحت شعاع قرار می دهد.
2- رطوبت و خوردگی
دومین و رایج ترین علت سوختن ایسیو ECU ماشین به نفوذ رطوبت به این قطعه مربوط می شود. غالبا اطراف ایسیو با چسب های مخصوصی پوشش داده شده است. این چسب ها مانع از ورود رطوبت و آب به محفظه داخلی ECU می شوند. با گذشت زمان به تدریج این چسب ها فرسوده شده و خاصیت اولیه خود را دست می دهند. در این شرایط، رطوبت به داخل برد ایسیو نفوذ کرده که در نهایت منجر به ایجاد سولفات، خوردگی و سوختن این قطعه می شود.
در صورت سولفاته شدن، می بایست در اسرع وقت نسبت به برطرف کردن خوردگی ایسیو اقدام شود. در غیر این صورت، مشکلات زیادی برای ایسیو خودرو ایجاد می گردد.
3- تماس دست با پین های ای سی یو
تماس دست با پین های ایسیو می تواند منجر به آسیب جدی به این قطعه شود. این مورد در بسیاری مواقع مورد غفلت افراد قرار می گیرد. در هنگام تماس پیدا کردن دست با کامپیوتر خودرو، الکتریسیته ساکن بدن به ایسیو انتقال پیدا می کند. این امر نتیجه ای به جز خرابی ECU خودرو را در پی نخواهد داشت.
در این زمینه باید خاطر نشان نمود که الکتریسیته ساکن بدن، قابلیت افزایش یافتن تا چندین هزار ولت را دارد.
4- جدا کردن کابل باتری در هنگام کارکرد پیشرانه
به طور معمول، ولتاژ تولید شده توسط دینام خودرو در حدود 14 ولت برآورد می شود. از سوی دیگر، دور موتور خودرو موجب تغییر و نوسان در پیک تولیدی ولتاژ می شود. در این حالت، ممکن است ولتاژ تولیدی به مرز 16 ولت نیز نزدیک شود. در صورت متصل بودن کابل های باتری، نوسان ولتاژ ایجاد شده تعدیل می گردد.
با این وجود، چنانچه علی رغم روشن بودن ماشین، کابل ها و اتصالات باتری جدا شوند، بروز نوسان می تواند بخش های الکتریکی و کامپیوتر خودرو را تحت شعاع قرار دهد. ایسیو قابلیت تحمل نوسان ولتاژ تا ماکزیمم 16 ولت را دارد. در پی جدا شدن کابل ها، نوسان ایجاد شده سبب سوختن ایسیو خودرو می شود.
5- خراب شدن استارت
معیوب شدن استارت ماشین، یکی دیگر از دلایل سوختن ECU خودرو تلقی می گردد. در ساختار استارت طراحی شده برای بسیاری از خودروها، سنسورهای مخصوصی تعبیه شده است. سنسور Override نمونه ای از این سنسورها بوده که وظیفه کنترل ولتاژ ایسیو را بر عهده دارد.
خراب شدن این حسگر، موجب اختلال در دریافت میزان ولتاژ صحیح به ایسیو می شود. این موضوع مشکلات زیادی از جمله خرابی و سوختن ایسیو خودرو را رقم می زند.
6- جامپ استارت اشتباه
در برخی مواقع، علت سوختن ایسیو از باتری به باتری کردن یا جامپ استارت اشتباه ناشی می شود. برای باتری به باتری کردن اصولی می بایست کابل ها و اتصالات به درستی متصل گردند.
در صورت بروز اشتباه در اتصال کابل‌ها، به احتمال بسیار قوی ایسیو خودرو دچار مشکلات جدی می شود. در این شرایط، چاره ای به جز تعمیر یا حتی تعویض ایسیو خودرو باقی نمی ماند
7- تعمیر ایسیو (ای سی یو) خودرو توسط افراد بی تجربه و ناوارد
8- قرار گرفتن خودرو در دمای بالا مثل فصل تابستان
علائم خرابی ای سی یو
کامپیوتر حافظه خودرو است و تمام اطلاعات در آن ثبت میشود. کارشناسان هنگام بررسی و کارشناسی خودرو از دستگاه دیاگ استفاده می‌کنند. به کمک دیاگ دسترسی به تمام اطلاعات خودرو آسان میشود. برخی از افراد هنگام فروش خودرو کارکرد آن را دستکاری می‌کنند اما کارشناسان با دیاگ زدن می‌توانند به کارکرد خودرو دسترسی داشته باشند.
- روشن نشدن موتور
- روشن شدن چراغ چک
- متصل نشدن دیاگ
- روشن نشدن پمپ بنزین
- مشکل در پدال برقی گاز
- اختلال در عملکرد سنسورها
- توقف ناگهانی خودرو
- لرزش پیشرانه
رفع خطای ECU
بسیاری از خطاهای ECU با تنظیم مجدد آن برطرف می‌شوند که این کار از طریق دستگاهی تحت عنوان دیاگ صورت می‌گیرد. برای دسترسی به ECU پورت‌هایی تحت عنوان ODB) On- Board- Diagnostic) وجود دارد که عمدتا نیز در زیر فرمان قرار دارند. با استفاده از این پورت و دیاگ، می‌توانید به ECU دسترسی داشته و در صورت نیاز آن‌را بازنشانی کرده و خطاهای موجود را حذف کنید. لازم به ذکر است که این امر نیاز به دانش و تجربه تخصصی دارد.
مراحل عیب یابی و تعمیر نرم افزاری ای سی یو
در صورتی که ECU خودروی شما مشکل نرم افزاری پیدا کرد برای عیب یابی و تست مراحل زیر را طی نمایید:
1.در شرایطی که ایسیو کلا روشن نشود، مثلا تغذیه برد آسیب دیده باشد، خرابی سخت افزاری می باشد. ای سی رگولاتور یا مقاومت یا هر چیز دیگر از جمله خرابی های سخت افزاری ایسیو محسوب می‌شوند. که برای تعمیر آن باید برد کامپیوتر خودروی شما باز شود و تعمیر سخت‌افزاری بر روی آن انجام شود، اگر قطعه‌ای سوخته باشد آن قطعه تعویض شود.
2.در تعمیر خرابی نرم افزاری شما خواهید دید، چراغ چک ماشین پریده است و ماشین روشن نمی شود. در این حالت نرم افزار ایسیو ماشین شما آسیب دیده است. در نرم افزار ایسیو، ای سی های فلش، میکرو کنترلر یا اپیرام ذخیره می‌شوند.
3.در همچین شرایطی که چراغ چک خودرو روشن نمی‌شود، به ایسیو ماشین یک ولتاژ مورد نیاز بدهید. اگر جریانی که کشیده میشود بیش از حد نیاز ecu(حدود ۵/۱ تا ۲ آمپر) باشد، ایراد سخت افزاری است و قطعه سوخته را باید تعویض کنید.
4.اگر جریانی که کامپیوتر خودرو می کشد، خیلی ضعیف باشد، ایراد نرم افزاری است. شما می‌توانید از طریق جیتگ، کاتگ، زیف سوکت و هر کدام از این نوشته ها به ایسیو یک برنامه جدید بدهید.
5.اگر مشکل ماشین برطرف نشد ممکن است ای سی حافظه به مشکل برخورده باشد. گاهی مواقع ممکن است ای سی میکروب که حکم پردازنده را دارد ایراد داشته باشد. ای سی میکرو در برخی از برد ها، هم حکم حافظه و هم پردازش را دارد. که در صورت آسیب ای سی میکرو باید پله به پله جلو بروید تا ایراد های دقیق آن را پیدا کنید.
راهکارهای پیشگیری از آسیب و خرابی ای سی یو
1.جلوگیری از رطوبت و نشت آب به داخل ای سی یو :
کامپیوترهای خودرویی باید دور از رطوبت و نشت آب قرار داشته باشند بخصوص زمانی که خودرو روشن است و در حال کار کردن می باشد در این صورت نباید رطوبت و آب به داخل کامپیوتر و یا همین طور سوکت ها و دسته سیم نشتی داشته باشد.
2.عدم موتور شویی ماشین و رسیدن آب به بدنه ای سی یو :
مطمئنا یکی از دلایل عمده خرابی قطعات برق خودرویی دقت نکردن به این موضوع است که آب بندی و عایق بندی کامپیوترهای خودرویی آنطور که باید قوی نیست و با اولین موتور شویی و نشت آب داخل کامپیوتر ماشین خرابی جدی در پی خواهد داشت.
3.تامین ولتاژ و جریان مناسب توسط دینام و باتری خودرو :
از دیگر ملزومات و اصول کارکرد کامپیوترهای خودرویی وجود ولتاژ و جریان مناسب برای کارکرد کامپیوتر است که توسط باتری و دینام خودرو تامین میشود و هر نوع نوسان در میزان و مقدار این پارامتر ها باعث آسیب به خودرو میشود.
همینطور اتصالات بین کامپیوترها همیشه باید صحیح و درست باشد .کشیدگی سیم ها ، ضربه و خوردگی کانکتور ها و همینطور دسته سیم ها باعث آسیب جدی به کامپیوتر خودرو میشود و همینطور بازبینی و بررسی برق خودرو توسط افراد بی تجربه هم آمار خرابی زیادی ایجاد کرده است.
سخن پایانی
ای سی یو خودرو که به نام واحد کامپیوترخودرو نیز شناخته می شود اغلب در نزدیکی یا روی موتور یافت می شود. در برخی خودرو ها، می توانید آن را در پشت محفظه دستکش یا زیر داشبورد نیز پیدا کنید.ای سی یو خودرو اطلاعات دریافتی از سنسور های مختلف اطراف خودرو را پردازش کرده و داده ها را به موتور ارسال می کند. برخی از اطلاعاتی که پردازش می کند شامل جرقه موتور و نسبت سوخت به هوا است. دلایل زیادی می تواند منجر به خرابی ای سی یو و متوقف شدن عملکرد عادی آن شود. برای فهمیدن خرابی ECU لازم است نشانه های خرابی ای سی یو خودرو را به طور کامل دانسته و هنگام معیوب شدن این قطعه مهم به تعمیر و تعویض آن بپردازیم.
