اکسل ماشین چیست ؟
اکسل خودرو (میله فرمان) محوری است که به منظور نصب چرخ‌های خودرو مورد استفاده قرار می‌گیرد و زمانی که وظایف بیشتری از قبیل مکانیزم فرمان، انتقال قدرت، آزادی‌های حرکتی، کاهش دور چرخ‌ها و … هم بر عهده اکسل قرار گیرد ، با ساختمان پیچیده‌ای مواجه می‌شویم. اکسل به عنوان تیر عرضی در خودرو به‌شمار می‌آید و هر خودرو با توجه به نوع کاربری دارای حداقل 2 اکسل به صورت جلو و عقب است که به صورت محرک یا غیرمحرک هستند.
اکسل ماشین از یک میله بزرگ، گیربکس فولادی یا محور محرک تشکیل شده که چرخ‌ها را به سیستم فرمان، موتور و گیربکس متصل می‌کند. وظیفه اصلی اکسل چرخاندن لاستیک‌های اتومبیل شما است. بنابراین خرابی یا شکستن آن می‌تواند به توقف خودروی شما منجر شود.
آشنایی با انواع اکسل خودرو
اکسل به عنوان تیر عرضی در خودرو به‌شمار می‌آید و هر خودرو با توجه به نوع کاربری دارای
حداقل 2 اکسل به صورت جلو و عقب است که به صورت محرک یا غیرمحرک هستند.
از انواع اکسل، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
اکسل‌های صلب یا ثابت (Rigid Axles)
نوعی از اکسل که در آن اتصال محور دورانی چرخ‌های 2 طرف به وسیله یک بدنه ثابت و صلب انجام می‌شود و جابجایی چرخ یک طرف سبب جابجایی چرخ‌های سمت دیگر می‌شود. این اکسل‌ها از استحکام و ظرفیت تحمل بار زیادی برخوردار بوده و مکانیز ساده‌ای دارند. اکسل‌های صلب اغلب در خودروهای تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرند.
انواع اکسل‌های صلب:
- اکسل جلو فرمان پذیر (Steered Rigid Front Axle)
- اکسل عقب محرک (Driven Rigid Rear Axle)
- اکسل جلو محرک (Rigid Front Driven Axle)
- اکسل مرده (Dead Axle)
اکسل‌های تعلیق مستقل ( Independent Suspension Axles)
در این نوع اکسل‌ها برخلاف اکسل ثابت، حرکت و جابجایی چرخ‌های یک سمت بر روی حرکت چرخ‌های سمت دیگر تاثیر زیادی ندارد و دلیل این امر مستقل بودن اجزا و متعلقات این اکسل در 2 سمت خودرو است. مکانیزم عملکرد این اکسل‌ها مانند فنر و میله‌های تعادل عمل کرده و از این رو به آن اکسل تعلیق مستقل گفته می‌شود.
عوامل تعیین کننده نوع اکسل ماشین
عوامل متعددی تعیین می‌کند که یک وسیله نقلیه به چه نوع اکسل نیاز دارد. به عنوان مثال، نیازهای فنی و میزان نیروی تولید شده در انتخاب نوع اکسل تاثیر بسزایی دارد.
برخی از وسایل نقلیه، اکسل‌های از پیش طراحی شده (pre-designed axles) در قالب‌های استاندارد دارند. وسایل نقلیه دیگر اکسل‌های سفارشی (customized axles) دارند که متناسب با نیازها و ویژگی‌های خودرو هستند.اکسل‌های سفارشی کمک می‌کنند تا خودروها بهتر کار کنند، زیرا اجازه می‌دهند راننده کنترل بیشتری روی چرخ‌ها داشته باشد. این اکسل‌ها می‌توانند سرعت و گشتاور چرخ‌ها را تا حد بهتری تنظیم کنند.
انواع اکسل عقب ماشین :
اکسل های عقب خودرو یکسان نیستند و به 3 دسته تقسیم بندی می شوند.
- اکسل نیمه شناور: در این نو اکسل ها چرخ به فلنج موجود در بیرون شفت محور متصل می شود و آن را به صورت ایمن نگه می دارد. یکی از یاتاقان ها شفت اکسل را نگه می دارد و دیگری به داخل پوشش اکسل می رود. از آنجایی که دو یاتاقان دارد، یک اکسل نیمه شناور باید بزرگ تر از گزینه های دیگر باشد تا گشتاور یکسانی تولید کند. اکسل های نیمه شناور برای خودروهای سبک، SUV ها و کامیون های سایز متوسط مانند وانت های نیم تنی و سبک وزن استفاده می شوند.
- اکسل تمام شناور : این نوع اکسل ( یا محور ) همانطور که از نامش پیداست به لطف دو یاتاقان در جای خود شناور شده و موقعیت خود را حفظ می کند. این سیستم فقط برای انتقال گشتاور جعبه دنده طراحی شده است. اکسل های تمام شناور معمولا در خودروهای بزرگ تر مانند کامیون های سنگین بهتر عمل می کنند و استفاده می شوند. برخی کامیون های سایز متوسط که ظرفیت یدک کشی بیشتری دارند یا خودروهایی که به طور گسترده از چهار چرخ محرک استفاده می کنند نیز می توانند از اکسل های تمام شناور بهره ببرند.
- اکسل سه چهارم شناور: این سیستم پیچیده تر از محور نیمه شناور و همچنین قابل اعتمادتر است. این سیستم به حفظ هماهنگی چرخ ها کمک می کند و نیروی جانبی و گشتاور پیشرانه را کنترل می کند.
قطعات چرخ و اکسل خودرو شامل :
- چهارشاخ گاردان
- صلیبی
- فلانچ
- گاردان
- کله گاوی
- لنت ترمز
- دیسک ترمز
- بوش مندل
- بوستر ترمز
- سیبک زیر اکسل
- و …
تعداد اکسل در خودرو چند عدد است ؟
تعداد اکسل خودرو ها با یکدیگر متفاوت بوده و این تعداد بستگی به نوع خودرو دارد. اکثر خودروها دارای 2 اکسل هستند. هر چه تعداد چرخ های یک وسیله نقلیه بیشتر باشد، تعداد اکسل نیز بیشتر خواهد بود.پس میتوان نتیجه گرفت که هر دو چرخ خودرو دارای یک محور اکسل خواهد بود.
دلایل خرابی اکسل خودرو
- استفاده دائمی از ترمز و یا ترمز دستی
- حرکت کردن با دنده نامناسب در جاده
- بکسل کردن وسیله‌ای که وزنی بیش از خودرو داشته باشد.
- روشن کردن اشتباه خودرو به صورت مداوم آن هم با عمل هل دادن
- وارد شدن ضربه‌های ناگهانی به ماشین همچون رها کردن پدال کلاچ
- ایجاد پارگی در بخش گردگیر پلوس
- و غیره
در صورت بروز هر یک از این موارد در خودرو، اکسل نیازمند تعویض بوده اما به جهت تعویض آن باید اکسلی مناسب با وسیله نقلیه تهیه شود.
علائم خرابی اکسل عقب
مهمترین علائم و نشانه‌های خرابی اکسل عقب خودرو، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- صدای عجیب: شنیدن صداهای غیرمعمول مانند صدای خردلی، خرچ خرچ کردن و … می‌تواند نشانه‌ای از خرابی در سیستم تعلیق عقب باشد.
- لرزش: حس لرزش‌های غیرمعمول در هنگام رانندگی می‌تواند نشانه‌ای از خلل در قطعات تعلیق عقب باشد.
- عدم تعادل: اگر احساس کنید که خودروی شما دارای عدم استحکام و عدم کنترل است و در هنگام تغییر سرعت یا تغییر لاین و مسیرنمی‌توانید خودرو را کنترل کنید، احتمالاً مشکلی در سیستم تعلیق عقب وجود دارد.
- فشار غیرعادی در لاستیک‌ها: اگر لاستیک‌های عقب خودرو به طور نامتناسبی فشار داشته باشند و در برخورد با مانع‌ها یا تغییرات سرعت به شدت حرکت کنند، ممکن است نشانه‌ای از مشکل در سیستم اکسل عقب باشد.
- فرسودگی غیر همسان لاستیک‌ها: اگر لاستیک‌های عقب خودرو بطور نامتناسبی و با سرعت بیشتری نسبت به لاستیک‌های جلو فرسودگی یا سایش داشته باشند، مشکلی در تعادل و توازن سیستم اکسل عقب وجود دارد.
عواملی که باعث خرابی اکسل ماشین می شوند :
بیشترین عواملی که در خرابی اکسل ماشین و پلوس نقش دارد،اشتباهات راننده در هنگام رانندگی می باشد که شامل مواردی چون :
- حرکت با دنده مرده یا دنده نامناسب
- رها سازی پدال کلاچ به صورت ناگهانی که سبب ضربه ناگهانی به خودرو می شود
- استفاده بیش از حد از ترمز و ترمز دستی
- بکسل کردن خودرو ( به خصوص با خودرویی که وزنی بیشتر از خودروی شما دارد )
- پارگی گردگیر پلوس و عدم توجه راننده به آن
- و …
علائم خرابی اکسل 206، تیبا، پراید، 405، پژو پارس و ..
موارد مثل صداهای غیر عادی، لرزش، کنترل ناپذیری، فرسودگی و سایش لاستیک های عقب نسبت به لاستیک های جلو، عدم تعادل خودرو در حین حرکت یا تغییر سرعت و … مواردی است که میتوانیم به خرابی اکسل ( سیستم تعلیق عقب خودرو ) شک کنیم.
علائم شکستن اکسل ماشین چیست؟
۱. حرکت نکردن ماشین
بارزترین نشانه شکستگی اکسل ماشین زمانی است که لاستیک‌های ماشین شما نمی‌چرخند. ممکن است ماشین شما روشن شود؛ اما زمانی که دور می‌زنید صدای بلند موتور را می‌شنوید. در این شرایط هیچ مشکل الکتریکی وجود ندارد، چراغ هشدار داشبورد روشن نیست فقط نمی‌توانید حرکت کنید.
۲. لرزش شدید خودرو
مشکلات شفت اکسل اغلب باعث لرزش‌های شدید خودرو هنگام چرخش، شتاب‌گیری یا کاهش سرعت می‌شود. اکسل نیروی تولید شده توسط موتور را به چرخ‌ها و فرمان انتقال می‌دهد. اختلال در این اتصال مانند شکستگی اکسل‌ها یا اتصالات CV به رانندگی پرخطر منتهی خواهد شد. ارتعاشات ناشی از مشکلات اکسل معمولاً در تمام خودرو احساس می‌شود؛ اما معمولا در فرمان قوی‌تر است. وقتی این علائم نگران‌کننده را در ماشین خودتان مشاهده کردید آن را در اسرع‌وقت به تعمیرگاه ببرید تا توسط متخصص بررسی شود.
۳. شنیده شدن صدای کلیک
یکی دیگر از علائم رایج شکستن اکسل ماشین صدای بلند کلیک هنگام چرخش یا شتاب خودرو است. اگر اکسل خودرو فرسوده شده باشد شل شدن اتصال CV می‌تواند باعث این صدای کلیک شود. اتصالات CV چرخ‌ها را به اکسل‌ها، گیربکس و میل محرک متصل می‌کنند. زمانی که این اتصالات فرسوده شوند صدای کلیک بسیار بلندی را از خودرو می‌شنوید. به‌خصوص زمانی که ماشین در حال چرخش تند و سریع است.در بیشتر موارد صدا در سمت اکسل معیوب بلندتر است؛ بنابراین تشخیص اینکه کدام اکسل باعث مشکل شده آسان‌تر می‌شود. صدای کلیک ماشین نشانه خوبی نیست و باید هر چه سریع‌تر برای عیب‌یابی خودرو اقدام کنید.
۴. صدای زمزمه در زمان پیچیدن خودرو
صدای زمزمه می‌تواند یکی دیگر از علائم شکستن اکسل ماشین شما باشد. اکسل‌های CV بدون روانکاری مناسب عملکرد خوبی نخواهند داشت. اگر اتصالات یا اکسل را به‌اندازه کافی روغن کاری نکنید صدای بلندی شبیه به زمزمه یا غرغر از آنها تولید می‌شود.صدای زمزمه هشداری در مورد آسیب دیدن چرخ دنده‌ها یا بلبرینگ چرخ‌ها به‌دلیل عدم روغن‌کاری کافی است. به‌محض اینکه صدای زمزمه شنیدید باید ماشین توسط متخصص بررسی شود. شکستن اکسل ماشین می‌تواند به تصادفات جدی رانندگی منجر شود.
۵. نشتی گریس
نشتی گریس سومین علامت رایج شکستن اکسل ماشین است. برای بررسی مشکل به زیر خودرو و روی لاستیک‌ها نگاه کنید تا متوجه شوید که آیا گریس خارج می‌شود یا خیر. گریس ممکن است از بوت CV خارج شود. بوت CV قطعه لاستیکی اکسل است که اتصال CV را می‌پوشاند و باعث روانکاری آن می‌شود. اگر بوت CV حاوی گریس نباشد روغن‌کاری لازم برای عملکرد روان ایجاد نخواهد شد.
اگر این مشکل به‌سرعت رفع نشود در آینده به مشکلات جدی‌تر اکسل منجر خواهد شد. در بسیاری از موارد، دیدن نشتی گریس به این معنی نیست که اکسل خودروی شما آسیب دیده است. با این‌حال بهتر است در اسرع‌وقت به این مشکل رسیدگی کنید تا از ایجاد مشکلات بعدی جلوگیری شود.
دلایل شکستن اکسل ماشین :
به‌طورکلی خودروهای معمولی دارای دو اکسل و خودروهای بزرگتر دارای چهار اکسل هستند. اکسل‌ها به چرخ‌ها متصل می‌شوند و شفت‌های مرکزی هستند که چرخ‌ها را می‌چرخانند. هیچ وسیله نقلیه‌ای بدون اکسل حرکت نمی‌کند و شکستن آن می‌تواند عواقب جدی به‌دنبال داشته باشد.
- تصادف اتومبیل به‌حدی شدید است که باعث آسیب به چرخ شود
- فرسودگی قطعات فلزی به‌دلیل زنگ‌زدگی و شکنندگی در خودروهای قدیمی‌تر و مسافت‌های بالاپ
- شرایط جاده‌ای که به اکسل‌ها فشار وارد می‌کند مانند دست‌اندازها و چاله‌های بزرگ
- بارگیری بیش‌ازحد وسایل‌نقلیه با بار یا مسافر بیش از ظرفیت آن
نکاتی در مورد اکسل که باید به آنها توجه کرد
هنگام انتخاب نسبت اکسل مناسب برای وسیله نقلیه خود، چند نکته را در خاطر داشته باشید.
فراموش نکنید که:
- برچسب روی پنجره یک وسیله نقلیه، اطلاعات مصرف سوخت را برای نسبت اکسل استاندارد نشان می‌دهد. اگر کامیون گزینه نسبت اکسل سفارشی داشته باشد، مصرف سوخت به طور خودکار پایین تر است.
- مقایسه نسبت‌های قابل انتخاب اکسل خودرو در خودروسازی‌های مختلف غیر ممکن است. اندازه‌های مختلف تایر بر روی سیستم دنده و بر شکل نهایی تأثیر می‌گذارد.
- بسیاری از نمایندگی‌ها بخش‌های اکسل پایین را به عنوان دنده‌های بلند و بخش‌های اکسل بالاتر را به عنوان دنده‌های کوتاه در نظر می‌گیرند. معمولاً مورد اول مصرف سوخت بهتری در کیلومتر دارد، اما مورد دوم به‌‌طور کلی بارهای سنگین‌تری را حمل می‌کند.
اکسل تنها یکی از ویژگیهایی است که برای سالم نگاه داشتن خودروی شما در جاده ضروری است.
- با سرعت به هیچ جا نروید
اگر وسیله نقلیه استفاده نشود، حتی اگر خوب کار کند، دنده خوب جا برود، صدای موتور آن طبیعی باشد، به احتمال زیاد اکسل آن در محور اصلی می شکند. در این حالت، مهم نیست که چقدر پدال گاز را فشار دهید، تنها دور موتور بالا می‌رود و وسیله نقلیه حرکت نمی‌کند. در این شرایط متداول اصلا سرعت نداشته باشید و تا زمانی که خودرو تعمیر نشود حرکت نخواهد کرد.
هزینه تعمیر اکسل بر اساس نرخنامه جلوبندی سازی
پک کامل جلوبندی پژو ۲۰۶ بر اساس نرخ سال جاری با قیمتی حدود ۲.۳ تا ۳ میلیون تومان در بازار موجود است. هزینه تعمیر جلوبندی 206 در سال ۱۴۰۲ بر اساس نرخنامه جلوبندی سازی به طور متوسط چیزی نزدیک به ۳۷۵ هزار تومان اعلام شده است. بنابراین برای تعویض و سرویس کامل جلوبندی پژو ۲۰۶ مبلغی حدود ۲.۷ تا ۳.۴ میلیون تومان هزینه لازم است.
جمع‌بندی
اگر یکی از اکسل‌های خودروی شما شکسته باید از ادامه رانندگی اجتناب کنید.
از آنجایی که اتصالات اکسل CV درست در کنار چرخ‌های خودرو قرار دارند هرگونه آسیب به آنها می‌تواند مستقیماً روی رانندگی شما تأثیر بگذارد.
اگر ناگهان احساس کردید وسیله‌نقلیه شما بیش‌ازحد معمول می‌لرزد به این معنی است که اکسل خودرو آسیب دیده است. اگر هنگام رانندگی صدای تق تق شنیدید اکسل CV خودروی شما دلیل این مشکل است
برای جلوگیری از مشکلات جدی‌تر باید علت شکستن اکسل ماشین را هر چه سریع‌تر پیدا و رفع کنید. بهتر است بررسی‌های بیشتر را به تعمیرکار بسپارید. با این کار از خرابی‌های جدی‌تر و هزینه‌های بیشتر در آینده پیشگیری خواهید کرد.
