پلوس چیست و عملکرد آن چگونه است؟
پلوس (drive shaft) یا محور با سرعت ثابت (CV) یک میله یا قطعه مکانیکی است که به چرخ خودرو متصل می‌شود و نیروی تولید شده توسط موتور را می‌گیرد و با انتقال آن به چرخها این نیرو را به نیروی قابل استفاده برای حرکت خودرو تبدیل میکند. . پلوس در جلوبندی خودرو یکی از مهمترین اجزاست. خودرو بدون پلوس مناسب نمی‌تواند حرکت کند، بنابراین تشخیص و تعمیر به‌موقع مشکلات پلوس اهمیت زیادی دارد و لازم است به صداهای تولیدشده از آن گوش دهید.
اجزاء تشکیل دهنده ی پلوس
1. سرپلوس
سرپلوس قطعه ای است که پلوس را به چرخ ها متصل کرده و نقش اصلی را در انتقال نیرو و سیستم تعلیق خودرو ایفا می کند. در انتهای پلوس قسمتی که به چرخها متصل می‌شود که باید متحرک باشد تا هنگام عبور خودرو در جاده‌ها و پیچ‌وخم‌های آن و هنگام پیچیدن و دور زدن خودرو نرم بوده و حرکت کند تا شکسته نشود. به همین دلیل از سرپلوس جهت چرخش پیچشی پلوس استفاده می‌شود
2. مشعلی پلوس
مشعلی پلوس قطعه ای است که در انتهای گیربکس قرار گرفته و با اتصال به سه شاخ پلوس که داخل قسمت داخلی گیربکس قرار می گیرد، به پلوس متصل می شود.
3.گردگیر پلوس
گردگیر پلوس قطعه ای است که وظیفه اصلی آن محافظت از قطعات داخلی در برابر گرد و خاک موجود در هوا است که شامل قطعاتی می شود که روغن کاری شده یا گیریس کاری شده اند و بابت جلوگیری از پس دادن روغن موجود در قطعات است. این نوع گردگیر مابین چرخ و گیربکس نصب می گردد در ناحیه ای که نیرو در حال انتقال است. به دلیل مکان قرارگیری گردگیر در سیستم خودرو و ارتباط مستقیم آن با گیریس موجود در گیربکس بسیار حساس بوده و بعد از مدتی از بین می رود و فاسد می شود که این فاسد شدن منجر به آسیب های جدی تر در قطعه و پارگی آن می شود که در نهایت باعث پس دادن گیریس می شود و همچنین باعث قفل کردن موتور و از بین رفتن آن می شود.
4. سه شاخه پلوس
خرابی بلبرینگ سه شاخه پلوس به صورت ضربه های متوالی به موتور بروز میکند که نشانه اش تکان های دسته دنده در سرعت پایین و لرزش ماشین در سرعتهای بالاست که اگر تعمیر نشود دسته موتور ها را از بین می برد.صدایی که در عقب و جلو کردن پلوس به گوش میرسد ناشی از برخورد انتهای میله پلوس با مشعلی است که اگر فنر داخلش باشد این صدا کمتر به گوش میرسد و چندان ربطی به خرابی ندارد.
علائم خرابی پلوس
اگر پلوس خودرو آسیب ببیند خودرو به هیچ عنوان حرکت نمی‌کند. خرابی پلوس می‌تواند چند نشانه مشخص داشته باشد که به‌محض تشخیص اولین نشانه‌های وجود ایراد در پلوس باید به فکر تعمیر آن باشید. این علائم عبارتند از:
۱. لرزش هنگام رانندگی
از آنجایی که لرزش خودرو هنگام رانندگی یا توقف خودرو می‌تواند علت‌های مختلفی داشته باشد، به همین دلیل این موضوع کمی گول‌زننده است. لرزش خودرو بعد از برخورد با یک چاله بد، جدول، یا سایر اشیاء ممکن است نشان‌دهنده آسیب به محور باشد. اگر این لرزش‌ها بیش از حدِ معمول است، با افزایش سرعت بیشتر می‌شود یا به شما احساس جهش‌های غیرمعمول در زمان رانندگی می‌دهد ممکن است مشکل از پلوس باشد و در صورت آسیب به محور باید آن را عوض کنید. علت این لرزش‌ها هرچیزی که باشد لازم است فوری خودرویتان را مورد بررسی قرار دهید. لرزش‌های زیاد می‌تواند کنترل خودرو را سخت کند.
۲. روغنی شدن داخل یا لبه لاستیک‌ها
مفصل پلوس دارای روکش پلاستیکی حاوی روغن است که در زمان چرخش محور از نشت روغن جلوگیری میکند. اگر این روکش پلاستیکی نشتی داشته باشد، نبود مایع روان‌کننده موجب آسیب مفصل پلوس می‌شود. اگر متوجه روغن در لبه لاستیک یا داخل چرخها شدید، برای سرویس ماشین خود تعلل نکنید. هرچند نشت لاستیک پلوس به معنی آسیب پلوس نیست، اما وجود روغن ناکافی به دلیل نشت، می‌تواند موجب مشکلاتی در آینده شود. به‌همین‌دلیل لاستیک‌های پلوس که در زیر خودرو قرار دارند باید به‌طور مرتب بررسی شوند و در صورت وجود نشت سریع تعمیر شوند.
۳. صدای تق‌تق
گوشتان را برای صداهایی مثل صدای در زدن (تق تق) یا تالاپ تلوپ، به‌خصوص آنهایی که حالت ریتمی دارد، تیز کنید. هرچند این صداها همیشه از پلوس نیست، اما این صداها هر علتی که داشته باشد موضوع جالبی نیست و باید ماشین‌تان هرچه زودتر بررسی شود. ممکن است در زمان جابه‌جایی دنده‌ها این صداها را بیشتر احساس کنید یا به نظر برسد خودروی شما برای گرفتن نیرو جهت حرکت تقلا میکند. این موضوع معمولا به دلیل آسیب مفصل پلوس اتفاق می‌افتد که طی آن نیرو به‌خوبی به چرخها منتقل نمی‌شود. در نهایت بهترین حالت این است که کارشناس نظر قطعی را اعلام کند.
۴. صدای کلیک هنگام دوز زدن
این صدای کلیک خیلی بلند است و گاهی حالت ترکیدن دارد. این صدای کاملا واضح و مشخص در زمان دور زدن با خودرو بیشتر خودش را نشان می‌دهد. علت این صداها شل بودن مفصل یک پلوس فرسوده است. مانند سایر علائمی که به آن اشاره کردیم، لازم است بلافاصله بعد از شنیدن این صدا به تعمیرگاه مراجعه کنید.
۵. عدم حرکت خودرو
اگر خودروی شما به‌خوبی استارت بزند، وارد دنده شود و صدای موتور آن معمولی باشد و هیچ اخطار خاصی در چراغ‌های داشبورد مشاهده نکنید اما همچنان خودروی شما حرکت نمی‌کند، این موضوع می‌تواند به شکستگی مفصل پلوس مربوط باشد. در این مورد، اهمیتی ندارد که چقدر پدال گاز را فشار دهید، تنها دور موتور زیاد می‌شود ولی تا زمانی که خودرو تعمیر نشود حرکت نمی‌کند.
۶. تقلای ماشین برای حرکت
محورهای خودرو نسبتاً انعطاف‌پذیر هستند، اما اگر مشکلی ایجاد شود ممکن است در زمان فشار دادن پدال گاز این انعطاف‌پذیری را احساس نکنید و انگار ماشین شما تحت فشار است. در واقع، زمانی که یک محور خم‌شده یا آسیب‌دیده باشد، ممکن است وسیله نقلیه شما شروع به کرنش کند. شما آن را در دنده قرار می‌دهید و بلافاصله متوجه می‌شوید که قدرت به چرخها منتقل نمی‌شود (یعنی کُند حرکت میکند).
۷. ناهماهنگی لنت ترمز
زمانی‌که محور خودرو آسیب‌دیده باشد ممکن است خودروی شما در زمان ترمز گرفتن هم مشکل داشته باشد. لنت‌های ترمز شروع به جابه‌جایی می‌کنند و اگر تعمیرات خودرو انجام نشود ممکن است در نهایت ترمزها به هیچ وجه کار نکنند.
دلایل خرابی پلوس
در واقع آسیب وارده به هر یک از اجزای پلوس موجب بروز صدای اضافی از ناحیه چرخ ها می شود اما بیشترین مورد خرابی که در پلوس دیده شده، پاره شدن گردگیرهای آن است. این قطعه ی قیف مانند که در انتهای پلوس قرار گرفته وظیفه جلوگیری از ورود یا برخورد گرد و خاک و یا سایر آلاینده ها و ذرات خارجی به سر پلوس را دارد بنابراین پارگی آن موجب وارد شدن صدمات جدی به سرپلوس و مفصل ها خواهد شد.
- پاره شدن گردگیرهای پلوس که از برخورد، گردو خاک و… با سر پلوس ممانعت می کند،
- استفاده نادرست از دنده درحال رانندگی
- شل بودن پیچهای سرپلوس
- استفاده غلط ازترمز یا ترمزدستی
- ضربه زدن شدید به خودرو به علت رها کردن زود کلاچ
- بکسل کردن خودرو یا وسیله نقلیه ای که وزن آن بیشتر از وزن خودرو است.
- روشن کردن خودرو به وسیله دنده درحال حرکت
- فرسایش و یا پاره شدن لاستیک های حاوی گریس که روی حرکت خودرو تاثیر منفی می گذارد
پیشگیری از خرابی پلوس
چند روش برای پیشگیری از خرابی پلوس و کاهش هزینه‌های آن وجود دارد. تفاوتی ندارد چه ماشینی داشته باشید، هر چرخ یک محور دارد. پلوس با لاستیک‌های حاوی گریس احاطه شده است. گریس از سایش فلز روی فلز و لاستیک از کثیف شدن روغن جلوگیری میکند. فرسایش یا پارگی این لاستیک‌ها می‌تواند روی حرکت خودرو اثر بگذارد که با ایجاد صداهای خاص مشخص می‌شود. یکی از راه‌های حفاظت از آسیب پلوس، بررسی به‌موقع لاستیک‌های اطراف آن است که به هزینه با مراتب کمی می‌توانند تعویض شوند.
تست خرابی و اینکه چگونه متوجه خراب شدن پلوس خودرو شویم؟
اگر هنگام چرخاندن فرمان تا انتها به یک سمت صدای ضربه (تق تق) شنیدید، پلوس چرخ همان سمت دچار خرابی شده و اگر هنگام چرخاندن فرمان تا انتهای به هر دو سمت، متوجه صدا شدید، یعنی هر دو پلوس دچار خرابی است. بنابراین همیشه سعی کنید هنگام سرویس خودرو، گردگیرهای پلوس خودرو چک شوند تا از سالم بودن آن ها مطمئن شوید.
تعمیر پلوس و هزینه آن
تعمیرات جزئی یا جایگزینی کامل پلوس امکان‌پذیر است. احتمالا با توجه به مدل خودروی شما و اینکه کدام بخش پلوس آسیب دیده باشد، قیمت تعمیر آن هم متفاوت خواهد بود. به‌عنوان مثال هزینه تعمیر پلوس در خودروهایی مثل پراید، پژو پارس و سمند در سال جاری با توجه به اینکه کدام قسمت آن نیاز به تعمیر داشته باشد، بین 150هزار تا 300 هزار تومان متغیر است.
عمر مفید پلوس خودرو
این قطعه خودرو از دسته قطعات مصرفی خودرو می‌باشد بنابراین میزان استفاده از خودرو و نوع رانندگی شما ارتباط مستقیمی با طول عمر مفید این قطعه خواهد داشت.
برای طول عمر این قطعه ی رابط دیفرانسیل و چرخ، نمی توان عدد دقیقی عنوان کرد. حقیقت این است که این قطعه هم مانند دیگر قطعات خودرو باید هر چند وقت یک بار تعویض گردد. میزان عمر مفید پلوس نیز به نحوه نگهداری خودرو و کیفیت قطعات به کار رفته در آن بستگی دارد. بنابراین بهتر است شرایط ایمنی را رعایت کنید تا عمر مفید قطعه خودرو شما بالاتر برود.
نکات مهم هنگام خرید سر پلوس (کله پلوس):
قیمت کله پلوس:
فاکتورهای مهمی روی قیمت کله پلوس تاثیر دارد، به عنوان مثال برندهای معروف و شناخته شده بازار نسبت به برندهای متفرقه قیمت بالاتری دارند. همچنین جنس فلز به کار رفته و کیفیت آبکاری هم می‌تواند روی قیمت کله پلوس تاثیر داشته باشد.
نوع کله پلوس:
دومین نکته مهمی که هنگام خرید کله پلوس خودرو باید به آن توجه داشته باشید نوع قطعه است. قطعه باید در ابتدا مربوط به خود آن خودرو باشید. سپس توجه داشته باشید که کله پلوس شما چند خار است به عنوان مثال برای خودرو پراید دو نمونه کله پلوس ۱۹ خار و ۲۰ خار وجود دارد با اینکه هر دو مدل مربوط به خودرو پراید هستند.
جنس کله پلوس:
کله پلوس به دلیل اینکه یک قطعه متحرک است و مدام در حال چرخش و حرکت به طرف چپ یا راست می‌باشد، باید جنس محکم و مقاومی داشته باشد، تا در برابر فشار و نیروهای تکانشی از طرف چرخ و جعبه دنده مقاومت کند. بهترین جنس برای ساخت کله پلوس فولاد ضد زنگ است، زیرا این قطعه بیشتر از سایر قطعات در معرض زنگ زدگی قرار دارد.
نوع آبکاری:
همان طور که گفته شد این قطعه بیشتر از سایر قطعات دچار زنگ زدگی می‌شود. پس بهتر است نمونه‌هایی را خریداری کنید که با فلز استیل آبکاری شده باشند. آبکاری کردن فلزات می‌تواند تا حد زیادی جلوی زنگ زدگی در این قطعه را بگیرد.
مکانیسم ترمز:
به سیستم ترمز خودرو توجه داشته باشید، کله پلوس خودروهای دارای سیستم ترمز ABS با کله پلوس خودروهای باترمز معمولی متفاوت است. معمولا روی کله پلوس خودروهای ABSدار تعدادی چرخ دنده وجود دارد که روی کله پلوس‌های معمولی دیده نمی‌شود. توجه داشته باشید به هیچ عنوان نمی‌توان کله پلوس معمولی را به جای ABSدار استفاده کرد.
برند کله پلوس:
همیشه به سراغ خرید برندهای معروف و شناخته شده بازار بروید زیرا این محصولات معمولا از کیفیت بالایی برخوردار هستند. تجربه هم ثابت کرده تا زمانی که یک برند معروف و شناخته شده وجود دارد نباید به سراغ خرید برندهای ناشناخته بروید. زیرا برندهای معروف امتحان خود را پس داده و تست شده هستند و تست کردن یک برند ناشناخته چندان منطقی به نظر نمی‌رسد
خطرات رانندگی با پلوس خراب
از نشانه‌های مهم خرابی سرپلوس می‌تواند به صدای تق تق چرخ ها هنگام دور زدن اشاره کرد. اگر این علائم و خرابیها را جدی نگیرید می‌توانند آسیبهای جدی و هزینه بری برایتان به همراه داشته باشد. از مهمترین این آسیبها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قفل کردن چرخها و خرد شدن محفظه ساچمه
- قفل شدن فرمان در صورت از بین رفتن محفظه ساچمه
- آسیب دیدن گیربکس در سرعتهای بالا به دلیل خرابی پلوس
- چپ کردن و از کنترل خارج شدن خودرو
بنابراین پیشنهاد می‌کنیم با شنیدن صدای تق تق چرخها در اولین فرصت و سریعترین زمان نسبت به تعویض سر پلوس اقدام نمایید.
خطرات ناشی از خرابی پلوس کدامند؟
اگر در هنگام دور زدن صدای تق تق از چرخ ها شنیده می شود، نشانه خرابی سرپلوس می باشد. در صورت نادیده گرفتن می تواند تاثیرات زیان باری به همراه داشته باشد که مهمترین این اثرات شامل:
- شکسته شدن محفظه ساچمه ها و قفل شدن چرخ
- در صورت شکسته شدن محفظه ساچمه ها می تواند باعث قفل شدن فرمان گردد
- شکسته شدن پلوس در سرعت بالا باعث آسیب جدی گیربکس می گردد
- در بعضی موارد احتمال از دست دادن کنترل خودرو و چپ کردن
- توصیه می گردد صدای تق تق چرخ ها را جدی بگیرید و در اولین فرصت اقدام به تعویض سرپلوس نمایید.
پلوس در چه ماشین‌هایی استفاده می‌شود ؟
قفل پلوس برای نمونه‌های قدیمی‌تر خودروهای شاسی‌بلند و SUV بوده که از نوع سیستم Part Time 4WD هستند که البته قسمت اعظم نمونه‌های موجود در کشورمان نیز از این گونه‌اند. در اینگونه خودرو‌ها که سیستم FullTime 4WD ( درگیر بودن همیشگی چهار چرخ) مانند رنجروور استفاده می‌کنند، پلوس خلاص کن ندارند و اصلا لزومی برای نصب آن نیست.
نکات مهم هنگام تعویض پلوس
به یاد داشته باشید که پیش از تعویض پلوس حتما واسکازین گیربکس و دیفرانسیل را خالی کنید. واسکازین در واقع نوعی روغن است که از چرخ دنده‌های گیربکس در برابر فشارها حفاظت میکند. همچنین در هنگام تعویض پلوس باید به کاسه نمد از دقت کنید و آسیبی به آن وارد نکنید. خرابی کاسه نمد می‌تواند منجر به روغن ریزی شود.
ممکن است علائم خرابی پلوس در هر دو سمت باشند. در این صورت پیش از باز کردن پلوس‌های هر دو طرف در محل اتصال دیفرانسیل به پلوس یک شافت قرار دهید. این کار مانع از جا به جایی دنده‌های پلوس می‌شود. ضمنا برای باز کردن پلوس از ترمز نیز استفاده نکنید.
قیمت پلوس
شما با توجه به بودجه موردنظر خود، می‌توانید میان انواع مختلفی از پلوس یکی را خریداری کنید.
سخن پایانی
خرابی پلوس یکی از دلایل مهم لرزش خودرو و شنیدن صدای تق‌تق در ماشین است که می‌تواند موجب دشواری حرکت خودرو یا حتی حرکت نکردن و قفل فرمان شود.
در این مطلب با عملکرد پلوس در خودرو آشنا شدید و به ضرورت آن در قسمت جلوبندی خودرو پی بردید. همچنین با علائم خرابی پلوس آشنا شدید تا در صورت مشاهده این علائم، جلوی آن را بگیرید تا به قطعات دیگر آسیبی وارد نکند و در چنین شرایطی بهترین کار نشان دادن خودرو به یک تعمیرکار حرفه‌ای است. اگر خرابی پلوس خودرو را جدی نگیرید ممکن است فرمان شما قفل کند. چرا که خرابی پلوس باعث شده که محفظه ساچمه خراب شود و در نتیجه منجر به قفل شدن فرمان شود.
بنابراین بهترین کار یادگیری علائم خرابی پلوس است تا در صورت مشاهده این علائم فورا به رفع آن بپردازید.
